Χριστούγεννα ( χθες και σήμερα ) !

Παραμονές Χριστουγέννων!
Οι παιδικές φωνές προμηνύουν το χαρμόσυνο γεγονός της γέννησης του Θείου βρέφους με τα κάλαντα!
Σε κάθε γειτονιά,σε κάθε σπίτι,σε κάθε στενό.
Γυρνώντας μερικές σελίδες πίσω στο βιβλίο του χρόνου  βλέπουμε
τις ετοιμασίες των νοικοκυρών για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι .
Κάθε σπίτι εξέτρεφε το δικό του γουρούνι.Τέτοια μέρα  άντρες του χωριού βοηθούσαν ο ένας τον άλλον στη σφαγή του κάθε γουρουνιού ,το τεμάχισμα και σ’ όλο το χωριό ακούγονταν οι εκκωφαντικές φωνές τους    ( το κρέας του τα δύσκολα χρόνια,το τακτοποιούσαν έτσι ώστε να περάσουν την υπόλοιπη χρονιά) .
Αφού έβγαζαν το ξίγκι με μικρά κομματάκια κρέας το έλιωναν κι έτσι έφτιαχναν τις τσιγαρίδες.

Για τη μέρα των Χριστουγέννων,έφτιαχναν σπληνάντερο

που τρώγονταν το πρωί μετά την εκκλησία,ενώ η ντόπια κότα που γινόταν νοστιμότατη σούπα είχε την τιμητική της.
Τα μελομακάρονα ήρθαν αργότερα,ενώ αξιοσημείωτη είναι και η συνταγή των κουριμάδων
Την παραμονή με νηστήσιμο φαγητό έκοβαν το  «Σταυρό»,ψωμί σε σχήμα σταυρού με αμύγδαλα ,»κεντίδια» και φλουρί.
Το ψωμί των Χριστουγέννων το Χριστόψωμο ,

στολισμένο με αμύγδαλα ή καρύδια έφερε το σημάδι του Χριστού τη «σφράιση ( σφραγίδα  ξυλόγλυπτη) όπως και ο «Σταυρός».

Τα τελευταία χρόνια αναβιώνει στις πλατείες το έθιμο της τσιγαρίδας σε πολλά χωριά (Φυτείες,Κατούνα κ.α) από τους τοπικούς Συλλόγους.
Ο στολισμός του Χριστουγεννιάτικου δέντρου πλέον έχει γίνει παράδοση και στο Ξηρόμερο όπως και η ανταλλαγή δώρων.Λαμπιόνια παντού,στολισμένες πλατείες…
Καλό κρασί,τσιγαρίδες,αναμμένο τζάκι είναι το σκηνικό των Χριστουγέννων με φόντο τα χιονισμένα Ακαρνανικά Όρη ( φέτος άνοιξη θυμίζουν )!
Με την πάροδο των χρόνων η έννοια των γιορτών έχει αλλάξει και σημαντικό ρόλο σ’ αυτό έπαιξε η διαφήμιση που προσπαθεί να περάσει την απόκτηση υλικών αγαθών κυρίως τα προϊόντα τελευταίας τεχνολογίας ,ταξίδια σε εξωτικά μέρη,ακριβά ρούχα κ.λ.π .
( τα Χριστούγεννα είναι γιορτή για την οικογένεια)!
Έτσι εξαφανίζεται σιγά- σιγά το πραγματικό νόημα της ημέρας.
Ο Χριστός ήρθε στον κόσμο μέσα σε μια φτωχική φάτνη ,η Παναγία σχεδόν αβοήθητη γέννησε μόνη Της.
Κι όμως δίδαξε την αγάπη,την ταπεινότητα,την αλληλεγγύη.
Δεν φορούσε μεταξωτούς χιτώνες ,έζησε απλά,χωρίς πολυτέλειες.
Στο σύντομο πέρασμά Του από τούτον τον κόσμο δίδαξε την αγάπη και την ειρήνη.
Πόσοι εφαρμόζουν το λόγο Του σήμερα;

Καλά Χριστούγεννα!!!Χρόνια πολλά!!!

Ανθισμένες κουτσουπιές.

Δεν ξέρω πως αλλιώς ονομάζεται αυτό το δέντρο,αλλά στα μέρη μας το λέμε κουτσουπιά.

Όλο το Ξηρόμερο έχει στολιστεί με τα υπέροχα ροζ – φούξια άνθη της!

Πόση ομορφιά με τόση απλότητα!
Η φύση λοιπόν αναγεννιέται ,γιατί όχι και η διάθεσή μας!!!

Γιατί η ομορφιά και ευτυχία  δεν κρύβεται πίσω από πράγματα που κοστίζουν!
Δείτε τις πριγκήπισσες  της Άνοιξης !!!
Καληνύχτα σας!!!

Το μοναστήρι της Παναγίας της Ρόμβου .

Σήμερα 8 Σεπτεμβρίου η Εκκλησία μας  γιορτάζει τα γενέθλια της Θεοτόκου.

Τη μέρα αυτή γιορτάζει και το μοναστήρι της Παναγίας της Ρόμβου  (ή Ρομβιάτισσας).
Πλήθος πιστών  απ’ όλο το Ξηρόμερο κι από  άλλα μέρη της Ελλάδος  δημιούργησαν κοσμοσυρροή τιμώντας τη χάρη Της.
Χθες το απόγευμα  τελέστηκε εσπερινός από τον αρχιμανδρίτη Κατούνας πάτερ Νεκτάριο αλλά και τους εφημέριους Παλαίρου,Αμφιλοχίας,Βόνιτσας κ.α. και σήμερα το πρωί εορταστική λειτουργία.

Χτισμένο στο όρος Περγαντί ( στα  Ακαρνανικά Όρη) σχεδόν στην κορυφή,δίνει την εντύπωση στον πιστό ότι βρίσκεται κυριολεκτικά πολύ κοντά στο Θεό,
σ’ένα σημείο όπου γη κι ουρανός γίνονται ένα.

Στην είσοδο   υπάρχει ένα πηγάδι ενώ η μεγάλη πλακόστρωτη αυλή οδηγεί στο πετρόκτιστο εκκλησάκι .
Το καθολικό  κτίσμα με ρυθμό μονόκλιτης βασιλικής ( μονόχωρη αίθουσα προς  τα δυτικά και ημικυκλική αψίδα  προς τ’ ανατολικά ) χρονολογείται περίπου το 18ο αιώνα ενώ προϋπήρχε ομώνυμο μοναστήρι (1000 -1553 μ.Χ).το οποίο καταστράφηκε.
Διαβαίνοντας την μικρή και χαμηλή  θολωτή πόρτα αντικρύζεις με δέος τις μαυρισμένες αλλά και μερικές ξεθωριασμένες   στο εσωτερικό του  που προδίδουν την παλαιότητά του αλλά και τις λεηλασίες που υπέστη κατα καιρούς .
Με πλήρως ανακαινισμένα κελιά όπου οι επισκέπτες μπορούν άνετα να διαμείνουν.
Στο πίσω μέρος της εκκλησίας  άλλη  μία χαμηλή πόρτα σε βγάζει στο  δύσβατο μονοπάτι που οδηγεί στην μικρή σπηλιά όπου είδαν το όραμα της Παναγίας ( σύμφωνα με άλλη εκδοχή η Παναγία ασκήτευσε εκεί).

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Ρόμβου,βρέθηκε στην τοποθεσία όπου είναι σήμερα χτισμένη.

Επειδή το σημείο ήταν εξαιρετικά απρόσιτο ( λόγω της έλλειψης της τεχνολογίας ),οι κάτοικοι μετέφεραν την εικόνα στον κάμπο του Βάτου ( στους πρόποδες του βουνού ) με σκοπό να χτίσουν το εκκλησάκι εκεί.

Κατά έναν περίεργο τρόπο η εικόνα το πρωί βρισκόταν ξανά στο σημείο όπου βρέθηκε.

Έτσι οι πιστοί θεώρησαν θέλημα της Θεοτόκου να χτιστεί εκεί.

Εδώ και δεκαετίες η θαυματουργή εικόνα δεν βρίσκεται  πια στο μοναστήρι,εκλάπη και μάλλον βρίσκεται στην Ιταλία ( διορθώστε με αν κάνω λάθος).
Εύκολα ανεβαίνει κάποιος  προς το μοναστήρι   αφού ο  δρόμος είναι  φτιαγμένος (τσιμεντένιος ) ε μέχρι  έξω από  την αυλή του μοναστηριού που διαθέτει άνετο parking.
Από κάτω απλώνεται απέραντος  κάμπος του Βάτου,με λίγους κτηνοτρόφους που έμειναν στα χώματα όπου μεγάλωσαν.

Αξίζει να επισκεφθείτε το μοναστήρι!
Χρόνια πολλά στη Ρομίνα και σ’ όσους γιορτάζουν σήμερα!

Οι ομορφιές του τόπου μας!!!

Αυτές είναι οι ομορφιές του τόπου μας.
Λίγο πιο έξω από τον Μύτικα πηγαίνοντας προς Αστακό ο επισκέπτης αντικρύζει αυτή την υπέροχη θέα στο δήμο Ξηρομέρου ,όπου το μάτι χάνεται στο απέραντο γαλάζιο!
Στο βάθος φαίνεται ο Μύτικας και το νησάκι Κάλαμος,που μοιάζουν φυλακισμένα από το καταπράσινο τοπίο που πνίγεται στην αγκαλιά του Ιονίου,άλλοτε με τα γαλαζοπράσινα κρυστάλλινα νερά του κι άλλοτε με το  τόσο επιβλητικό  βαθύ μπλε  που σ’ αιχμαλωτίζει,παρασύροντας στο σκοτεινό βυθό του τα προβλήματά σου!
Κι ο νους ν’ ατενίζει σαν λευκό καραβάκι …

Αυτός είναι ο τόπος μας!
Αυτή είναι η χώρα μας!!!
Κάθε της γωνιά και μια απερίγραπτη ομορφιά!

Πραγματοποιήθηκε η συγκέντρωση διαμαρτυρίας στο Κέντρο Υγείας Κατούνας.

Πραγματοποιήθηκε πριν απο λίγες ώρες η διαμαρτυρία έξω από το Κέντρο Υγείας στην Κατούνα.
Πλήθος Κατουνιωτών,ακόμα και από τα γύρω χωριά,με την παρουσία τους,ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα διαμαρτυρίας.
Στην πρόσκληση ανταποκρίθηκαν εκπρόσωποι του: δήμου Ακτίου Βονίτσης ο δήμαρχος  κ.Σολδάτος, δημοτικοί σύμβουλοι  ,ο αντιδήμαρχος κ.Στούπας ,

της ενορίας  μας Αρχιμανδρίτης πάτερ Νεκτάριος,κ.α. κι από τους αντιπροσώπους του λαού ο βουλευτής της Χ.Α. κ.Μπαρμπαρούσης.

Οι γιατροί του Κ.Υ.Κατούνας έστειλαν (μήνες πριν )εξώδικη διαμαρτυρία προς τη Διοίκηση Αγρινίου.
Επιστολή διαμαρτυρίας για την υπολειτουργία του Κ.Υ. Κατούνας έστειλε ο  δήμαρχος κ.Σολδάτος και ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ κ.Βαρεμένος προς τον Υπουργό Υγείας ( …τον Άδωνη!!!)

Ο κ.Μπαρμπαρούσης δεσμεύτηκε ότι θα φέρει  το θέμα στη Βουλή.

Η κ.Ζαρμπάλα διευθύντρια του Κ.Υ.Κατούνας κι άλλοι γιατροί μίλησαν αγανακτισμένοι τονίζοντας τα προβλήματα που εμποδίζουν την κανονική λειτουργία του Κέντρου Υγείας ( έλλειψης προσωπικού ,ασθενοφόρου κ.α).

Ιδιαίτερη αίσθηση έκανε η ομιλία του Π.Καλογιάννη ,με λόγο ευθύ συντονιστή της διαμαρτυρίας,όπου καταχειροκροτήθηκε .

Γεμάτα αγανάκτιση και προτροπή για συνολική αντίδραση ήταν και τα λόγια μιας κατοίκου του χωριού ( η οποία έχασε τον άντρα της ,ο εφημερεύων γιατρός αρνήθηκε να κλείσει το ιατρείο για να δει τον ασθενή λίγα μέτρα πιο πέρα με τη δικαιολογία οτι δεν είχε ποιον ν’ αφήσει στο πόστο του!!!!).

Η υπομονή των Κατουνιωτών έχει εξαντληθεί.
Αν κλείσει το ιατρείο οι ηλικιωμένοι κάτοικοι θ’ αναγκάζονται να πηγαίνουν στην Αμφιλοχία ακόμα και για μια απλή συνταγογράφηση φαρμάκων;
Κι αυτό επιβαρύνοντας την ήδη » τρύπια» -λόγω κρίσης -τσέπη τους,αφού τα δρομολόγια του ΚΤΕΛ δεν βολεύουν αναγκάζοντάς τους να μισθώνουν ταξί;
Είναι εφικτό αυτό;
Είναι κατάσταση αυτή;
Επειδή με τα » θα» και τις υποσχέσεις δε γίνεται τίποτα,το ραντεβού για πιο οργανωμένη διαμαρτυρία ανανεώνεται σύντομα για την περιοχή Σαμάρι.
Γιατί η υγεία είναι δικαίωμα όλων!

Υ.Γ. Ζητώ συγγνώμη για τυχόν λάθη ( όχι ορθογραφικά) ,δεν είμαι δημοσιογράφος,απλά προσπάθησα να καλύψω το θέμα.

Βράδια καλοκαιριού με άρωμα…αγράμπελης.

Βρισκόμαστε στη μέση του καλοκαιριού και τα αγριόλούλουδα έχουν ξεραθεί.
Μόνο ξερή γη βλέπεις κι αγκάθια που κι αυτά έχουν την χαρακτηριστική ομορφιά τους.

Μερικά  αναρριχόμενα φυτά ανθίζουν μέσα στο καλοκαίρι ,στολίζοντας φράχτες και μοιάζουν με το γιασεμί είναι  το  αγιόκλημα και η αγράμπελη .
Η αγράμπελη με το μοναδικό μεθυστικό άρωμά της που αναδεικνύεται με την πρωινή ή βραδινή δροσιά ,κοσμεί την ξερή γη του Ξηρομέρου,κυρίαρχη του φράχτη ή του δέντρου που δεσπόζει,με τα μικρά σατινένια λευκά άνθη της.

Σε όλο το Ξηρόμερο λοιπόν μοσχομυρίζει…αγράμπελη.

Μεγάλη Εβδομάδα στο Ξηρόμερο- πασχαλινά έθιμα.

Μεγάλη Πέμπτη σήμερα.
Όλες οι νοικοκυρές στο Ξηρόμερο ανασκουμπώνονται για τις τελευταίες ετοιμασίες,όπως παλιά η μυρωδιά του ασβέστη να μοσχοβολάει με το άσπρισμα των μαντρότοιχων αλλά και του εσωτερικού των σπιτιών
( τώρα οι περισσότερες αυλές ντύθηκαν με πέτρα).
Ξύπναγαν μεσάνυχτα για να ζυμώσουν το ψωμί «αναπιάνοντας » το προζύμι της Μεγάλης Πέμπτης που το κράταγαν ως την επόμενη χρονιά.
Τη μέρα αυτή βάφουμε κόκκινα αυγά .Παλιά κρατούσαν ένα για το καλό του σπιτιού.
Το μεγαλοπεμπτίσιο κόκκινο αυγό δεν «χάλαγε» ,έλεγαν.
Οι τσοπάνηδες δεν έπιαναν κόκκινο αυγό τη μέρα του Πάσχα για να μην αρρωσταίνουν τα πρόβατα ( λόγια και μαντέματα;)
Τα έβαφαν με βαφή για μάλλινα ή με φυσικό τρόπο τρόπο βράζοντας κρεμμυδόφυλλα ή πατζάρια.
Επίσης αυτή τη μέρα φτιάχνουμε κουλουράκια και τσουρέκια.
Παλιά μόνο κουλουράκια έφτιαχναν.

Παλιά οι σούβλες ήταν ξύλινες και το ψήσιμο κοπιαστικό,γυρίζοντας συνέχεια το αρνί.
Το βράδυ της Μ.Πέμπτης μετά την Σταύρωση του Χριστού έκαιγαν τον Ιούδα,ένα έθιμο που έχει σβήσει με την πάροδο του χρόνου όπως και τα κάλαντα της Μ.Παρασκευής.
Το Μ.Σάββατο το πρωί σφάζουν τα αρνιά.
Όσοι έχουν πένθος δε σφάζουν στο σπίτι τους ούτε ψήνουν υπαίθρια ,δεν κάνουν καμμιά ετοιμασία για το Πάσχα.
Κάθε βράδυ πήγαιναν στην Εκκλησία,μαζί με τους » μουσαφιραίους» δηλ.τους φιλοξενούμενους που είχε κάθε σπίτι και κατέβαινε για Πάσχα στο χωριό.

Και τώρα πάμε ( για να δείξουμε τη νέα μας ανανεωμένη γκαρνταρόμπα,φέτος όμως είναι πολύ στη μόδα… τα περσινά).
Οι νοικοκυρές μετά τον Επιτάφιο ,όσες δεν είχαν προλάβει να ζυμώσουν ανάπιαναν το προζύμι για το Μεγάλο Σάββατο.
Μεγάλη Παρασκευή,ημέρα βαριά και πένθιμη καμμιά Ξηρομερίτισσα δεν έκανε ( και δεν κάνει) δουλειές.
Το πρωί τα παιδιά στολίζουν τον Επιτάφιο και ψάλλουν το » ω γλυκύ μου έαρ»…

Μεγάλο Σάββατο :
Κοσμοσυρροή στην εκκλησία για τη Θεία Κοινωνία…άντρες ,γυναίκες ,παιδιά.
Παλιά πολλοί κοινωνούσαν μετά το τέλος της αναστάσιμης λειτουργίας.
Με τις καμπάνες να χτυπούν χαρμόσυνα στην «πρώτη» Ανάσταση,σπάζουν ένα γυάλινο αντικείμενο.
Κι όλοι στον αγώνα,παλιά το μάζεμα των ξύλων,την προετοιμασία για το σφάγιου( δουλειά των αντρών) και το κοκορέτσι ( εντόσθια,πλύσιμο έντερων).
Σήμερα,τα έθιμα άλλαξαν λίγο.
Το ψήσιμο γίνεται σχεδόν μόνο του με τη βοήθεια της τεχνολογίας,μετά το » δεύτε λάβετε φως» όλοι επιστρέφουν στα σπίτια τους,για την πρόβα του πασχαλινού τραπεζιού δηλαδή μικρό αρνάκι,σπιτικό γιαούρτι,κόκκινα αυγά κ.α.
Μεγάλη εβδομάδα ακόμα και Μ.Παρασκευή ο κόσμος γλεντάει,απ’ τη μιά ο παπάς ψέλνει κι απ’ την άλλη ο Τσαλίκης ( δε σου κάνω τον άγιο).

Όπως και να’ χει το Πάσχα είναι για το χωριό (θα μου πείτε με 2 ευρώ η βενζίνη,διόδια και άλλα διόδια στο τέλος δεν θυσιάζεται το αρνί αλλά η τσέπη μας,ο λόγος που πολλοί δεν κατέβηκαν).
Αυτά για τα έθιμα του τόπου μου,το Ξηρόμερο.
Εύχομαι καλή Ανάσταση σε όλους!!!
.

Οι μύθοι της πασχαλιάς

Σε λίγες μέρες πλησιάζει το Πάσχα κι οι πασχαλιές αρχίζουν ν’ ανθίζουν για  να υποδεχτούν τη μέρα του Πάσχα με τα μωβ / λευκά άνθη τους.
Οι πασχαλιές είναι θάμνος με κωνικές ταξιανθίες και φτάνει τα δυόμισυ μέτρα.
Χρειάζεται ήλιο,είναι ανθεκτικό φυτό στην παγωνιά και τον καύσωνα.
Θαρρείς πως μερικές πασχαλιές ντύνονται μωβ βαμμένες με τη  θλίψη της Μεγάλης Παρασκευής,ενώ άλλες είναι λευκές για την μέρα της Ανάστασης,όπου όλοι είναι χαρούμενοι…κι όλοι γιορτάζουν.
Οι πασχαλιές είναι γνωστές από την αρχαιότητα.
Υπάρχουν δυο μύθοι γύρω από αυτή,ο ένας αρχαιοελληνικός κι ο άλλος χριστιανικός.
Κάποτε στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε μια πανέμορφη Νύμφη η Σειρήνα.
Για να γλυτώσει από τον θεό Πάνα ο οποίος την κυνηγούσε γιατί την ερωτεύτηκε,μεταμόρφωσε τον εαυτό της σε αρωματικό θάμνο.
Ο δεύτερος μύθος είναι χριστιανικός.
Μετά τη Σταύρωση του Χριστού η Παναγία μοιρολογούσε θρηνώντας Τον Μονάκριβό Της.
Κάποια στιγμή κουράστηκε και κάθισε κάτω από ένα δέντρο.
Ήταν πολύ κουρασμένη κι αποκοιμήθηκε.
Το δέντρο συμμερίστηκε το δράμα Της και σιγά- σιγά έριξε όλα τα φύλλα πάνω Της για να Τη σκεπάσει τόσο απαλά για να μην την ξυπνήσει.
Μέχρι τότε δεν έβγαζε ποτέ άνθη.

Όταν η Παναγία ξύπνησε είδε το δέντρο τελείως γυμνό,μέχρι που  συνειδητοποίησε ότι το δεντράκι έριξε τα φύλλα του για να τη σκεπάσει και να τη ζεστάνει.
Τότε  Εκείνη το ευλόγησε κι από τότε το δέντρο βγάζει αυτά τα πανέμορφα μυρωδάτα άνθη.
Οι πασχαλιές στολίζουν τα σπίτια και τους κήπους εν όψει του Πάσχα.

Φορτωμένες λουλούδια που δίπλα τους χορεύουν κίτρινες κι άλλες όμορφες  πεταλούδες,κάτω από το λαμπερό ήλιο,με φόντο το αναζωογονητικό μπλε τ’ ουρανού ,που σε προτρέπει να ταξιδέψεις νοερά, ενώ  τ’ ανοιξιάτικο αεράκι να σκορπίζει το άρωμά τους παντού προμηνύοντας  το χαρμόσυνο γεγονός.

Κοιτάξτε ομορφιά!!!

Το μοναστήρι του Αγ.Δημητρίου στον Δρυμό Βονίτσης.

Χθες επισκέφθηκα το μοναστήρι του Αγ.Δημητρίου .

Κτίσμα που πθυανολογείται του 18ου αιώνα,στον δρυμιώτικο κάμπο με θέα τον Αμβρακικό, ανάμεσα στους ελαιώνες,λουσμένο  από τον ήλιο .
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές στα χρόνια της τουρκοκρατίας , το μοναστήρι συνέλεγε πληροφορίες τις οποίες μεταβίβαζε στους Ενετούς,ενημερώνοντας τους έτσι για τις τουρκικές κινήσεις.
Σύμφωνα με την προφορική παράδοση ( βάσει αυτής το μοναστήρι χρονολογείται στον 15ο αιώνα) ο Παλίμ- μπεης,εγκαταστάθηκε δίπλα από τη σημερινή μονή με τα στρατευματά του (  έμεινε για πολύ καιρό και το χωριό πήρε τ’ όνομά του,Μπαλίμ’).
Όταν αρρώστησε ο γιος του,ο μπέης επισκέφθηκε το μοναστήρι όπου εκείνο τον καιρό φιλοξενούνταν  ο πάτερ Κοσμάς ο Αιτωλός.
Η συμβουλή του πατέρα  ήταν να δίνει καθημερινά στο γιο του νέκταρ από μέλισσες.
Έτσι ο μπέης έφτιαξε κυψέλες στις καμάρες του τοίχους ακολουθώντας τη συμβολή του Γέροντα.
Για πολλά χρόνια συντηρούσε το μοναστήρι ο καλόγερος Παγκράτιος μαζί με την αδερφή του.
Εδώ και τέσσερα περίπου χρόνια το μοναστήρι συντηρεί μια γερόντισσα.
Μας υποδέχθηκε  στην πύλη μ’ ένα ζεστό χαμόγελο .
Μέσα από τον ψηλό μαντρότοιχο ο οποίος έχει «ντυθεί» με πέτρα,υπάρχει το προαύλιο του μοναστηριού.Πλακόστρωτο με υπέροχους ανθώνες που περικλείουν τα δέντρα για σκίαση.
Στο κέντρο βρίσκεται το εκκλησάκι ενώ απέναντι του ένα σύγχρονο κτίσμα  όπου διαμένει η γερόντισσα και υποδέχεται τους επισκέπτες προσφέροντας  γλυκό ή καφέ.
Πίσω από το σύγχρονο κτίσμα όπου λειτουργεί και σαν ξενώνας
φυτεύθηκαν πορτοκαλιές,μηλιές,κυδωνιές ,κηπευτικά,όλα περιποιημένα από την γερόντισσα.
Μου έκανε εντύπωση η ασταμάτητη εργατικότητά της.
Κι όλα στην εντέλεια.
Αξίζει να επισκεφθείτε το μοναστήρι….ανοίγοντας τη μεγάλη θολωτή  σιδερένια πόρτα (του αυλόγυρου) σε συνοδεύει η γαλήνη και η εσωτερική ηρεμία.
Η μονή είναι ανακαινισμένη,»ντυμένη» με πέτρα κι όλα αστράφτουν κάτω από τον ήλιο.
Στο μοναστήρι γίνεται λειτουργία κάθε Σάββατο και Κυριακή ενώ στις 25-26 Οκτωμβρίου συγκεντρώνει πλήθος πιστών  λόγω της τιμητικής του Αγίου Δημητρίου.
Επισκέπτες δέχεται απ’ όλη την Ελλάδα,αξίζει να το δείτε.

Κι όμως…ήρθε η άνοιξη

Μάρτιος.Ο πρώτος μήνας της Άνοιξης αλλά  ο χειμώνας δεν παραδίδει τη σκυτάλη του.

Το κρύο επιμένει κι έπεται συνέχεια της κακοκαιρίας.
Η Άνοιξη όμως στις πεδινές περιοχές του Ξηρομέρου,δεν υπολογίζει τη γνώμη του.
Άρχισε λοιπόν να στρώνει το ολοκαίνουργιο καταπράσινο χαλί της με μοτίβα τις μαργαρίτες και τις ανεμώνες.
Κι οι αμυγδαλιές ολάνθιστες με φόντο το απέραντο μπλε τ’ ουρανού ,πρωταγωνιστούν στον πίνακα της,περιμένοντας να δώσουν το ρόλο τους στα υπόλοιπα δέντρα.
Περπατώντας στα ανθισμένα λιβάδια,γίνεσαι ένα με τη φύση.
Κοιτάζεις  τα απλά  αγριολούλουδα και διαπιστώνεις πόση ομορφιά κρύβουν οι  περιφρονημένες μαργαρίτες,
σχεδόν ίσες με το πράσινο χαλί προσφέρονται  γεμάτες χαρά συμπληρώνοντας τον καμβά.
Δίπλα στις ανεμώνες που στέκουν πιο περήφανες αφήνοντας το αεράκι να τις λικνίζει σαν να χορεύουν στο μελωδικό τιτίβισμα των πουλιών,ενώ οι κορφές των βουνών σκεπασμένες με χιόνι!
Δεν μπορείς να μείνεις αδιάφορος σε μια τέτοια εικόνα…σε εικόνες αμέτρητες που ενώ  επιταχύνεις το βάδισμά σου για να πας στον προορισμό σου ξαφνικά αναρωτιέσαι γιατί βιάζεσαι…βιάζεσαι και δεν σταματάς να γεμίσουν τα μάτια σου και ν’ αλαφρώσει η ψυχή σου,ώσπου υποκύπτεις,η γοητεία των χρωμάτων σε κερδίζει,ξεχνάς τα πάντα για μια στιγμή,παραδίνεσαι στην ομορφιά της απλότητας.
Κι αναρωτιέσαι: αφού Σ’ όρισε αρχηγό της,πώς μπορείς να την προσπερνάς;πώς ξεχνάς ότι είσαι κομμάτι της;
Η μυρωδιά των ανθισμένων λουλουδιών  μπερδεύεται με το ψυχρό μαρτιάτικο αέρα σε ταξιδεύει πίσω,σ’ αυτά που ξέχασες,στα παιδικά σου χρόνια όταν ανέμελος έτρεχες ανάμεσα σ’ αυτά σκορπίζοντας το γέλιο σου.
Και ‘ κείνα θαρρείς και θέριευαν από την ξεγνοιασιά σου…τότε που το μόνο που σ’ ένοιαζε  ήταν το παιχνίδι κι η μέρα σου φαίνονταν μικρή.Ίσως και τότε να περνούσες δύσκολα μα δε σ’ ένοιαζε ήσουν παιδί γεμάτο όνειρα που  τα έπλεκες μαζί με τ’ αγριολούλουδα φτιάχνοντας στεφάνι για να  στολίζοσεις  τα μαλλιά σου.
Κι αναρωτιέσαι πώς…πώς έφτασες ως εδώ,εσύ που δεν άφηνες μονοπάτι που να μην το ‘ χεις περπατήσει στις πλαγιές και στους κάμπους του Ξηρομέρου.
Τι όμορφα χρόνια! Ίσως πιο φτωχικά μα πιο απλά,πιο μαγικά! Γιατί ήσουν παιδί κι η φαντασία σου κάλπαζε σαν αφηνιασμένο άλογο πάνω απ’ τους φράχτες και συνέχιζε σε λιβάδια σαν και ‘κείνα  που κι εσύ ετρεχες παρέα με τους φίλους σου ή μόνος σου ενώ οι γονείς σου σταματούσαν το μεσημέρι για φαγητό και να πάρουν μια ανάσα από το  φύτεμα του  καπνού…τέτοια εποχή έσπερναν το φυντάνι!

Ξέχασες;Ξέχασες από που ξεκίνησες;
Αυτή η ομορφιά είναι εδώ και σε περιμένει να ξαναγεμίσει ο αέρας της υπαίθρου με παιδικές φωνούλες.
Κι αν σε μάγεψαν  τα τραγούδια της μεγαλούπολης κανένα δε συγκρίνεται με τούτο εδώ,που για να τ’ ακούσεις σταματάει κι ο χρόνος ακόμα!!!Μα εσύ βιάζεσαι!!!
Μην ξεχνάς το παιδί πυ κρύβεται μέσα σου!!!

Χειροποίητο σεμέν «τοις μετροιτοίς»,με 15 χρώματα.

Αχλάδια στο καταχείμωνο.

Έχετε ακούσει την παροιμία» της γριάς το καταχείμωνο,σύκα της μυρίσανε;»
Σύκα δεν ξέρω αν βρήκε αλλά αχλάδια δένουν.
Μεσ’ το χειμώνα,μεσ’ την παγωνιά η αχλαδιά απέκτησε καρπούς..
Γίνεται;  Να που γίνεται!!!

Τα πρώτα χιόνια…

Η κακοκαιρία των τελευταίων ημερών ,πλαισιώνει  το Ξηρόμερο,με δυνατούς ανέμους,χαλάζι και χιόνια στα ορεινά.
Τα Ακαρνανικά Όρη,στολίστηκαν με χιόνι ,συμπληρώνοντας τον χειμωνιάτικο καμβά.
Η θερμοκρασία έπεσε αισθητά ,το κρύο τσουχτερό,αλλά έχουμε  θέα τα χιονισμένα βουνά.

Και τίθεται το ερώτημα: χιόνι είναι;ή χαλάζι;

Δίπλα στο τζάκι.

Χειμώνιασε…
Και στο Ξηρόμερο τα τζάκια καπνίζουν.
Την παγωνιά και τη μικρή μέρα του χειμώνα,κλείνει  έξω η ζεστασιά του τζακιού.
Δίπλα στο τζάκι λοιπόν με καλή παρέα,αφήνοντας το χρόνο να κυλάει αργά.
Η μοναδική συντροφιά για τους ηλικιωμένους,χαρά για τα παιδιά,απαραίτητη για αυτούς που αναζητούν ρομαντική ατμόσφαιρα,
γι αυτούς που κατάκοποι γυρίζουν σπίτι μετά από αγροτικές εργασίες,απολαμβάνοντας στιγμές χαλάρωσης με  καφέ η κρασί.
Κοιτάζοντας τις φλόγες,που ζεσταίνουν την ψυχή σου,αφήνοντας το μυαλό να ταξιδεύει.
Δίπλα στο τζάκι,αψηψώντας το διάβα του χειμώνα,ως την άνοιξη.
Αργά και υπομονετικά…
Σε λίγες μέρες κάθε σπίτι στολίζεται για τις γιορτές.
Όσο διαφορετικά κι αν είναι φέτος,το αναμμένο τζάκι σίγουρα,θα δώσει την πιο εορταστική νότα στο σπίτι.
Και το δωμάτιο που το πλαισιώνει μοιάζει σαν αίθουσα του θρόνου,

με την φωτιά  ως βασίλισσα του χειμώνα…

Μύρτα ή Σμύρτα.

Τα σμύρτα όπως λέγονται στο Ξηρόμερο-φρούτα του δάσους -είναι  οι μαύροι μικροσκοπικοί καρποί της Σμυρτιάς ή Μυρτιάς.
Η Μυρτιά είναι θάμνος που ευδοκιμεί και στο Ξηρόμερο και μερικές φορές φτάνει τα 3 μέτρα.
Ανθεκτική στην παγωνιά και τον καύσωνα,με έντονα αρωματισμένα φύλλα,όπου υπάρχουν αδένες με αιθέριο έλαιο.
Τα φύλλα της χρησιμοποιούνται στην κοσμετολογία αλλά και την φαρμακοποιία.
Γνωστή από την αρχαιότητα,εμπνέοντας τους χρυσοχόους να πλέξουν κοσμήματα με το σχήμα των φύλλων της.
Στη Βεργίνα έχει βρεθεί ένα τέτοιο στεφάνι .
Κατά τη μυθολογία,όταν η Αφροδίτη αναδύθηκε από την θάλασσα,έτρεξε να κρυφτεί πίσω από τις Μυρτιές,έτσι για τους αρχαίους έγινε σύμβολο της γονιμότητας.
Επίσης τα σμύρτα τρώγονται.
Και στο Ξηρόμερο τα έτρωγαν παλιά.
Όταν τρώγονται ωμά είναι λίγο στυφά στη γεύση,αλλά με μεθυστικό άρωμα και γεύση.
Λένε ότι χαρίζουν τη μακροζωία.
Τα μύρτα ή σμύρτα γίνονται μαρμελάδα,λικέρ,σιρόπι,κατάλληλο για ζαχαροπλαστική.
Τα φύλλα της χρησιμοποιούνται για αρωματισμό φαγητών όπως λουκάνικα,κυνήγι κ.λ.π.
Τα κλαδιά της είναι ευλύγιστα κατάλληλα για πλέξιμο (π.χ καλάθια),ενώ το ξύλο της είναι ιδανικό για λεπτές δημιουργίες ξυλογλυπτικής,δεν «σκίζεται» .
Στο Ξηρόμερο έχουν πάψει να τα  χρησιμοποιούν αφού δεν πλέκουν καλάθια,δεν τα τρώνε κι η ξυλογλυπτική τείνει να εξαφανιστεί.
Όταν μυρίσετε το έντονο άρωμά τους,ή τα δοκιμάσετε θα διαπιστώσετε όσα γράφω.

Πολλοί τα συχγέουν με τα σμύρνα,είναι λάθος όμως τα σμύρνα δεν είναι καρποί αλλά  προέρχονται

από εκχύλισμα δέντρου της Ασίας,(όπως την μαστίχα).
Αυτά για τα σμύρτα ή μύρτα.

Όταν ο ήλιος αγκαλιάζει το χωριό μας…

Ανατολή,κοιτάξτε τον ήλιο πως με τις αχτίδες του αγκαλιάζει το χωριό μας,τον τόπο.μας ,την Ελλάδα…αυτόν τον ήλιο ζήλεψαν πολλοί ,τη γη με τον ουρανό που τόσο αρμονικά ενώνει το φως του…
Σε κάθε μέρος της χώρας μας η ανατολή όπως και η δύση του ηλίου είναι μοναδικά!

Το πανηγύρι του Οκτώβρη (Kατούνα).

Τον μήνα αυτό έχει πανηγύρι ο Δρυμός στις 26 του Αγ.Δημητρίου.
Πιο παλιά είχαν  η Αμφιλοχία και η Κατούνα εμποροπανήγυρη,που προηγούνταν από αυτό του Δρυμού.
Διαρκούσε οχτώ (8) μέρες και ακόμη πιο παλιά ήταν εμποροζωοπανήγυρη.
Μετά την Αμφιλοχία λοιπόν,τη σκυτάλη έπαιρνε η Κατούνα.

Πλανόδιοι μικροπωλητές αλλά και ιδιοκτήτες καταστημάτων,άπλωναν τα εμπορεύματά τους δεξιά κι αριστερά στον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στην πλατεία,κάτω από τις λεγόμενες «παράγκες».

Περιμέναμε θυμάμαι,την ώρα που θα βραδιάσει για να βγούμε βόλτα στο πανηγύρι.
Και να ‘ μαστε …υπό την μουσική υπόκρουση των καινούριων επιτυχιών της εποχής ή δημοτικών από τα «δισκάδικα»,που έτσι προσέλκυαν κόσμο.
Ξεκινώντας από το σημερινό Δημαρχείο,χάζευες την πραμάτεια τους,ρούχα,παπούτσια ακόμα και εσώρουχα!!!!
Προχωρώντας,με τα φώτα της πλατείας να δίνουν μια νότα …μαγείας σ’ εκείνα τα χρόνια,νόμιζες πως βρίσκεσαι στο…σημερινό Λας Βέγκας…
Κι έτσι η «βόλτα «μάλλον οι επαναλαμβανόμενες βόλτες,με τα νέα αγόρια να περιμένουν να δουν δημόσια την αγαπημένη τους,ή τον κρυφό ανείπωτο έρωτά τους,μαζί με τους δικούς της…στολισμένη να λάμπει,περιμένοντας ν’ ανταμώσει τον πρίγκηπά της,όχι πάνω στο λευκό άλογο,αλλά με μαγκιά περίσσεια , τσιγάρο στο χέρι, ύφος σοβαρό σαν αυτό του James Deen στον επαναστάτη χωρίς αιτία,με την αυτοπεποίθηση του αδικημένου από το σύστημα και του…ωραίου!…Σε χρόνια όπου τα κορίτσια έβγαιναν κάθε Χριστουγεννα,Πάσχα και πανηγύρι…
Ανάμεσα στην παρέα του,ή δίπλα στον κολλητό του που σίγουρα ήταν ο «εξομολόγος» του,(μερικοί έλεγαν και τερατώδη ψέματα για επίδειξη).
Για μια ώρα ,έστω και για μια στιγμή τότε ήταν αρκετή ,σε αντίθεση με σήμερα ,που όλα γίνονται εκνευριστικά γρήγορα εμποδίζοντας τη φαντασία ,σύμμαχο του φτερωτού θεού να υφάνει το περίτεχνο δίχτυ  της.
Τότε που το χωριό μας κι όλο το Ξηρόμερο,έσφυζε από ζωή…
Οι ριγέ καραμέλες άσπρες και κόκκινες ή οι «φτιαχτές»από τους «καραμελάδες»,τα «κοκοράκια»,το μαλλί της γριάς φάνταζαν ως… μαγικά φίλτρα στα παιδικά μας μάτια.
Τη μαγεία του πιο σπουδαίου γεγονότος(για κάθε χωριό),χάλαγαν για λίγο οι πρόβες από τα » όργανα» ,» ένααα…να..α..έναδύο…ύο…ύο…ο…φφφφφ…φφφφ…ένα…ααα…α»κι έπειτα ξανά οι επιτυχίες της εποχής » θα ‘ θελα να σουν εδώ ‘,» νύχτα ξελογιάστρα» και τόσες  άλλες ακόμα και «εμπορικές» με στίχο που για να τον κατανοήσεις,θα ‘πρεπε να ‘σαι σε κατάσταση…. μέθης.

Η πλατεία γεμάτη,με παρέες ν’ απολαμβάνουν τον καφέ ή το ποτό τους,δίπλα στο χρωματιστό – μοναδικό στην περιοχή- συντριβάνι…
Και μετά τις 11 …οι καφετζήδες υποδέχονταν τους πρώτους γλεντζέδες,στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους με τις » ζυγιές»(δες τα πανηγύρια του Ξηρομέρου).
Παλιά σπάνια έφερναν μπουζούκια,μόνο δημοτικά,ανάμεσά τους κι ο Μάκης Χριστοδουλόπουλος,στα πρώτα βήματα του ζήτησε να τραγουδήσει και…του αρνήθηκαν τότε…
Οι νοικοκυραίοι  περίμεναν πως και πως τη στιγμή που θα δώσουν την παραγγελιά τους,σκορπώντας λεφτά(με τη… σέσουλα )…
Βέβαια,αυτό το έκαναν κι άλλοι που δεν είχαν οικονομική ευχέρεια,αλλά για το κέφι τους,για επίδειξη,θέλοντας να εντυπωσιάσουν μια «άκαρδη» γυναίκα ή να προκαλέσουν το θαυμασμό ακόμα και τη ζήλεια των συγχωριανών τους.

Ενώ τ’αγόρια από τα δεκάξι τους ,πήγαιναν από πανηγύρι σε πανηγύρι-σ’όλα τα χωριά-πίνοντας και καπνίζοντας όλη νύχτα ως τελετή μύησης στον κόσμο της ενηλικίωσης.
Κι εκεί που όλος ο κόσμος διασκέδαζε στα πανηγύρια,νά σου και τα παρατράγουδα-όχι τα φάλτσα του τραγουδιστή -αλλά η  αφορμή για καυγά που γύρευαν μερικοί πάλι για τα μάτια μιας γυναίκας(τελικά οι γυναίκες είναι η τέλεια αφορμή) ή για προσωπικές διαφορές.
Σήμερα,το πανηγύρι του Οκτώβρη ,έσβησε μαζί με την οικοδέσποινά του.
Δεν έρχονται παράγκες με παιχνίδια- ας είναι καλά τα Jumbo-ούτε με καραμέλες ( κάνουν κακό στα δόντια),ούτε όργανα – έχουμε το you tube τώρα.
Επίσης ούτε λεφτά σκορπάμε στα όργανα- δεν έεεχουμεεε – αντί γι αυτό έχουμε τα like στο facebook που  είναι και δωρεάν-
Οι μέρες ευημερίας του Ξηρομέρου είχαν ανοίξει  τους δρόμους για τις μπουτίκ του Αγρινίου ,της Άρτας και της Αμφιλοχίας (στα πανηγύρια δεν έβρισκες επίσημο ντύσιμο,ούτε μπορούσες να ψωνίσεις άνετα).
Τώρα οι δρόμοι αυτοί οδηγούν στις λαϊκές ή στα παζάρια…
  Χωρίς το πανηγύρι,χωρίς τη μαγεία εκείνης της εποχής,αλλά με .μια στοίβα..αναμνήσεις  χαραγμένες στην καρδιά κάθε Κατουνιώτη…κάθε Ξηρομερίτη!!!

Πώς φτιάχνουμε κρασί.

Σεπτέμβρη ή Τρυγητής,ο μήνας του τρύγου.
Σχεδόν κάθε σπίτι στο Ξηρόμερο,έχει στην αυλή του κληματαριά.
Με την κατάλληλη περιποίηση,το αραίωμα των φύλλων,των τσαμπιών για να δυναμώσουν τα υπόλοιπα,το ράντισμα με θειάφι για τον περονόσπορο,έρχεται τελικά η ώρα του τρύγου.
Αν ο ιδιοκτήτης είχε πολλά μαζεύονταν όλοι μαζί για να βοηθήσουν,φίλοι,γείτονες,συγγενείς.
Αν τα σταφύλια δε βραχούν η ποιότητα του κρασιού,είναι εγγυημένη
Τα μαύρα σταφύλια δίνουν κόκκινο βαθύ χρώμα ,τα κίτρινα λευκό κ.ο.κ.
Κρατώντας ένα- ένα το τσαμπί τα κόβουν και τα τοποθετούν σε καλάθια ή τελάρα.
Τ’ αφήνουν μια νύχτα για να «βράσει».
Την επομένη,τα βάζουν στη μηχανή να τα στίψει.
Ο χυμός των σταφυλιών ο μούστος,βγαίνει χωριστά,παλιά το σούρωναν,ενώ τα στιμμένα σταφύλια δεν τα πετάνε,τα κρατάνε για να φτιάξουν τσίπουρο.
Παλιά πρώτα τα πολτοποιούσαν με τα χέρια κι ύστερα με τα πόδια…τα πάταγαν.
Έπειτα το βάζουν σε γυάλινες μεγάλες ταμιζάνες( φιάλες) και σκεπάζουν με τούλι.Από το χυμό αυτό κάνουν το μούστο σ’αυτό το στάδιο
Το αφήνουν μέρες έτσι,ώσπου να σταματήσει να βράζει βγάζοντας αναθυμιάσεις.
Έπειτα το σφραγίζουν καλά με τάπες φελλού.
Δεν το ανοίγουν από τη στιγμή που το σφραγίζουν για να μην πάρει αέρα,δηλ.να μην ξινίσει.
Το διατηρούν σε σκιερό μέρος από την αρχή της διαδικασίας κρασιού.
Τα Χριστούγεννα το κρασί είναι έτοιμο.
Όσο μένει καλά σφραγισμένο τόσο καλύτερο γίνεται…ωριμάζει.
– Καλή σοδειά…
– Λες να ‘ ναι αψύ;
– Μπά,βγάζει καλό κρασί κάθε χρονιά…γλυκόπιοτο με ένα άρωμα άλλο να σου λέω.Δεν έβγαλα πολύ πέρσυ για να σου στείλω!Φέτο όμως θα λάβεις..
-Φεύγουμε…καλή επιτυχία!Και μη στείλεις,θα κατέβω τα Χριστούγεννα!
– Αντε!Καλό χειμώνα!Θα σας περιμένω να το πιούμε παρέα ,δίπλα στ’ αναμμένο τζάκι ψήνοντας σπηνάντερο ή σουφλιμά!

Η κλώσσα με τα κλωσσόπουλα.

Να και μια άλλη παλιά συνήθεια του Ξηρομέρου  (αλλά και της ε
παρχίας γενικότερα).
Όσοι μεγαλώσατε σε χωριό,σίγουρα θα θυμάστε την κλώσσα με τα κλωσσόπουλα.
Μπροστά η κλώσσα καμαρωτή και πίσω ακολουθούσαν τα μικρά,κοντά στη μαμά τους.
Περπατώντας αργά,ψάχνει για τροφή κι όταν βρει κάτι με το χαρακτηριστικό ήχο(κκου..κκκ.ου..κκκου…κκκου…κκου..κάπως έτσι  και γρήγορα)η κλώσσα καλεί τα μικρά της να φάνε,τους δείχνει πώς να το κάνουν και τα επιβλέπει.
Αν μια άλλη κότα προσπαθήσει να τα τους πάρει το φαγητό η μαμά κότα γίνεται προστάδιδα αγριεύοντας.

Θυμάστε όταν είμασταν μικρά παιδιά και προσπαθούσαμε να πιάσουμε τα όμορφα κοτοπουλάκια;

Η κλώσσα μας έβλεπε σαν απειλή,αγρίευε και μας τσίμπαγε μερικές (κλώσσες) προειδοποιητικά κι άλλες  άγρια,δημιουργώντας μας εκδορές.
Όπως κάθε μαμά,έτσι κι αυτή προστατεύει τα μικρά της.
Για όσους δεν γνωρίζουν κλώσσα είναι η κότα που κλωσσάει τ ‘ αυγά της κι έπειτα γίνεται μια υπερπροστατευτική μαμά.

 

 

 

Πως βάζουμε κλώσσα:
Όταν μια κότα κάνει το χαρακτηριστικό ήχο κλου- κλου φουντώνοντας τα φτερά της,κάθεται  όλη μέρα στη φωλιά όπου γεννάει τ’ αυγά,σημαίνει οτι θέλει να κλώσσει.
Μαζεύουμε φρέσκα γονιμοποιημένα αυγά( δηλ.το κοτέτσι πρέπει να έχει κόκκορα) από τις υπόλοιπες κότες.
Σε μια κότα βάζουμε 12 το πολύ 14 αυγά για να μπορεί να τα σκεπάζει.
Τ ‘ αυγά αυτά δεν τα βάζουμε στο ψυγείο και όταν τα βάλουμε στην κλώσσα,δεν καθόμαστε.
Λογικά η κλώσσα κάθεται στη φωλιά .
Λένε,οτι την αφήνουμε στην ίδια φωλιά ,γι αυτό αν  είναι σε τελάρο θα μπορεί εύκολα να μεταφερθεί σε ασφαλές σημείο.
Αποκλείουμε πρόσβαση άλλης κότας στη φωλιά της κλώσσας.
Επίσης ,της βάζουμε ξεχωριστό φαγητό και νερό κοντά στη φωλιά
(π.χ.αν είναι σε τελάρο το βάζουμε απ’ έξω απο αυτό).
Πρέπει να είναι προστατευμένη από βροχή ή αέρα.
Λίγα ακόμα: Οι παλιές νοικοκυρές καθώς πήγαιναν να βάλουν τ’ αυγά στην κλώσσα,φορούσαν μαντήλι για να κάνουν τα μικρά λοφίο( σαν τσαλαπετεινός).
Αν πριν βάλουν τ’αυγά  φορούσαν κάλτσες  τα πουλάκια γινόταν «τσουραπάτα» δηλ. στα πόδια ήταν ντυμένα με  φτερά ως τα δάχτυλα.
Τα «λόγια» για την κλώσσα πράγματι επαληθεύονταν όταν  έβγαζε  τα μικρά.
Σημειώνουμε την ημερομηνία και μετά από 21 μέρες ,τ’ αυγά σπάνε με τη βοήθεια της κλώσσας και τα μικρά ξεπροβάλλουν.
Αφήνουμε να βγουν όλα ως την επόμενη μέρα κι έπειτα τα ταΐζουμε με ειδικό φύραμα για πουλάκια.

Αυτά για την κλώσσα και τα κλωσσοπουλάκια.
Υπάρχει ομορφότερο θέαμα;

Αγραπιδιά.

Στο Ξηρόμερο επίσης υπάρχουν αμέτρητες αγραπιδιές.
Η αγραπιδιά ή άγρια αχλαδιά, είναι δέντρο με μικρά χνουδωτά φύλλα και μεγάλα αγκάθια στα κλαδιά του.Οι καρποί του ωριμάζουν το φθινόπωρο κι έχουν πρασινοκίτρινο χρώμα.
Παλιά,στα δύσκολα ( χρόνια της πείνας),τα αγραπίδια κράτησαν τους Ξηρομερίτες ζωντανούς.
Μαζί με τα βελανίδια,ήταν και βασικές ζωοτροφές ,αφού δεν υπήρχαν έτοιμες και η γη δεν είχε χορτάρι,τέτοια εποχή.
Μερικοί που ξέρουν πώς να τις κεντρώνουν μετατρέποντάς τες σε αχλαδιές.
Τα αγκάθια της ,είναι επικίνδυνα γιατί προκαλούν μόλυνση.
Αν σε » χτυπήσει » αγραπιδιά ,πρέπει αμέσως να το απολυμάνεις.
Παλιά,όταν δεν υπήρχαν φάρμακα ( όπως Betadin),έκαιγαν το χτυπημένο σημείο-βγάζοντας πρώτα το αγκάθι της- με αναμμένο τσιγάρο!!!

Παρ’ ότι έχει επικίνδυνα αγκάθια,τα φύλλα της έχουν αναλγητική δράση,στο τσίμπημα του σκορπιού.
Τα μαγικά βότανα των Ξηρομεριτών,ανάμεσα σε πολλά άλλα.
Όταν κάποιος δεχόταν τσίμπημα σκορπιού,του έδιναν φύλλα αγραπιδιάς να τα μασήσει για μερικά λεπτά,χωρίς να τα καταπιεί.
Δοκιμασμένο κι αποτελεσματικό παυσίπονο( χρειάζεται όμως και ιατρική βοήθεια για τις παρενέργειες του τσιμπήματος του σκορπιού).
Αυτά για την αγραπιδιά…περιμένω και τις δικές σας πληροφορίες.
.

Πάμε για μελίκοκκα;

Μια φράση  που ακούγονταν πολύ από τις παλιότερες γενιές…παιδιά κυρίως

Τότε που παρέμεναν αδιάφορα για το τηλεοπτικό πρόγραμμα και προτιμούσαν να παίζουν ή να πηγαίνουν απ΄τη μια άκρη του χωριού στην άλλη για να μαζέψουν μελίκκοκα…μία από τις αγαπημένες  συνήθειες των παιδιών της δικής μου γενιάς.

Μιλάω για  τους    μικροσκοπικούς γλυκούς καρπούς του δέντρου της μελικκοκιάς .

Αφιέρωναν ώρες ολόκληρες  για το μάζεμα,συνήθως τ’αγόρια πήγαιναν ,μαζί με τους κολλητούς τους…

Σκαρφαλωμένα πάνω στα ψηλά δέντρα να προσπαθούν να γεμίσουν τσάντες με μελίκκοκα….ακόμη πιο παλιά που δεν υπήρχαν σακούλες ,τα παιδιά μετέτρεπαν τις μπλούζες τους  σε σακίδιο…(κι αν άνοιγε άντε να  τα μαζέψουν  από κάτω)…

Πολλοί που στα χωράφια τους είχαν μελικοκιές δεν άφηναν τα παιδιά να τα μαζέψουν {όπως και τα κορόμηλα,σύκα  ,ρόδια (τώρα κανένα παιδί δεν πάει για μελίκκοκα ,ούτε καν τα γνωρίζουν)}.

‘Εφευγαν μεσημέρι και γύριζαν απόγευμα…

Για όσους δε γνωρίζουν :η μελικοκκιά είναι φυλλοβόλο δέντρο με χρυσοπράσινα φύλλα,τα οποία έχουν σχήμα λόγχης και  από κάτω χνούδι.Ανθεκτικό στις δύσκολες καιρικές συνθήκες ,αλλά και σε ασθένειες,με ευλύγιστα κλωνάρια.

Λένε ,ότι τα μελίκοκκα ήταν ο λωτός των αρχαίων Ελλήνων…

Ωριμάζουν μέσα φθινοπώρου , έχουν πολύ γλυκιά γεύση ,όταν ωριμάζουν γίνονται μωβ σκούρα ως μαύρα.  Αποτελείται από  λεπτό φλοιό,κίτρινη ψίχα και κουκούτσι που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του καρπού(για να καταλάβεις τη γεύση τους  πρέπει να φας 5-6 μαζί).

Στο Ξηρόμερο είναι γεμάτο από μελικοκιές …μόνο που δεν έχουν παιδιά σκαρφαλωμένα πάνω τους.

Παράξενες ιστορίες από τον τόπο μας (Η όμορφη αρχοντοπούλα)

Παλιά ,οι παράξενες ιστορίες ακούγονταν συχνά στο Ξηρόμερο.

Κάποτε ,ήταν μια πλούσια αρχοντοπούλα .Ήταν πολύ όμορφη,πρώτη στο νοικοκυριό,στο πλέξιμο,στον αργαλειό σε όλα…

Μια μέρα,η  κοπέλα έπρεπε να πάει ψωμί  στους δικούς  της που βρίσκονταν στα χωράφια  μαζί με τους εργάτες.

Στο δρόμο της περνώντας από τη θέση Ξερά ( προς Μύτικα) κοντά σε αρχαία ερείπια,άκουσε ένα παράξενο τραγούδι.

Σε λίγο εμφανίστηκαν μπροστά της τέσσερις όμορφες ασπροφορούσες γυναίκες.

Οι γυναίκες αυτές άρχισαν να  παίζουν με την όμορφη κοπέλα ,να την περιγελούν και να χορεύουν γύρω της.

Η όμορφη αρχοντοπούλα ,δεν είχε χρόνο ούτε διάθεση.

Ήταν μεσημέρι και έπρεπε να πάει το φρεσκοζυμωμένο ψωμί που έφτιαξε στους δικούς της.

Οι ασπροφορούσες γυναίκες της έριξαν το ψωμί κάτω και η κοπέλα έσκυψε να το πάρει.

Ήταν μεσημέρι….η κοπέλα σηκώθηκε …τελείως αλλαγμένη.

Δεν έφτασε στον προορισμό της .

Οι δικοί της ανησύχησαν και έψαξαν να τη βρουν.

Η κοπέλα,η όμορφη αυτή νέα,είχε χάσει τα λογικά της,(«έπαθε»όπως λένε) όπως και  τη φωνή της.

Το αναπάντεχο κακό(οι δικοί της) προσπάθησαν να ξορκίσουν με διάφορους τρόπους…

Τελικά η φωνή της αρχοντοπούλας επανήλθε ,όχι όμως και τα λογικά της.

Λένε,οτι την πανέμορφη αρχοντοπούλα πάντρεψαν μ’έναν πολύ φτωχό νέο γι αυτό το λόγο.

Η ιστορία αυτή μοιάζει με το «άφωνο παληκάρι»….ιστορίες που ο χρόνος πλέκει..τόσο καλά που δεν μπορείς να αντιληφθείς πού σταματάει η αλήθεια και που αρχίζει ο μύθος!

Η Παναγία της Ρόμβου

Σήμερα γιορτάζει και η Παναγία της Ρόμβου(ή Ρόμβης ή Ρομπιάτισσας στα Ακαρνανικά Όρη και συγκεκριμένα στο Περγαντί) πάνω από το χωριό Βάτος.Χτισμένο π σε δύσβατη περιοχή,με τα θεμέλια του δεμένα πάνω σε τεράστιους βράχους.
Η νότια πλευρά του ,βρίσκεται σχεδόν στην άκρη του γκρεμού.
Απο εκεί κατεβαίνει κανείς δύσκολα για να φτάσει στη σπηλιά,όπου είδαν το όραμα της Παναγίας.
Ο ρυθμός του είναι μονόκλιτη βασιλική και παλιά η σκεπή του ήταν με πλάκες.
Το μοναστήρι στα αριστερά και δεξιά έχει χτισμένα κελιά,τεράστια πλακόστρωτη αυλή (παλιά υπήρχε και πηγάδι) .
Στην Επανάσταση η συμβολή του ήταν σημαντική,καθώς βοηθούσε οικονομικά τον Αγώνα κι εκεί έβρισκαν καταφύγιο οι τραυματισμένοι.
Επίσης διέθετε  βιβλιοθήκη όπου σώθηκαν πολλά αρχαία χειρόγραφα.
Το μικρό εκκλησάκι έχει τοιχογραφίες που χρονολογούνται από τον 15-17ο αιώνα.
Λένε,οτι το μοναστήρι υπήρχε πολύ πιο πριν αλλά καταστράφηκε.
Στο σημείο,όπου σήμερα είναι χτισμένο το μοναστήρι βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας της Ρομπιάτισσας.
Επειδή το σημείο ήταν απρόσιτο,δεν υπήρχε δρόμος,οι κάτοικοι του Βάτου πήραν την εικόνα για να χτίσουν την εκκλησία χαμηλότερα σε προσβάσιμη περιοχή.
Το πρωί η εικόνα έλειπε.Υπέθεσαν οτι κάποιος πήρε την εικόνα και την ανέβασε εκεί που τη βρήκαν.
Κατέβαζαν την εικόνα και το πρωί κατά ένα ανεξήγητο τρόπο επέστρεφε στην αρχική της θέση.
Έτσι θεώρησα θέλημα της Παναγίας να χτιστεί το εκκλησάκι  εκεί πάνω.

Η εικόνα της Παναγίας της Ρόμβου, ήταν θαυματουργή και μεγάλης αξίας.
Λένε,οτι κλάπηκε και σήμερα βρίσκεται στην Ιταλία.
Τα κελιά σήμερα είναι καινούργια,με ηλεκροδότηση ,κρεβάτια και  σκεπάσματα από δωρεές πιστών.
Τα παλιά κελιά είναι γεμάτα από χειροποίητα υφαντά.
Παλιά στο μοναστήρι προσέλκυε πλήθος πιστών απ’ όλα τα χωριά του Ξηρομέρου( μερικοί που το είχαν τάμα ,πήγαιναν περπατώντας) και απο άλλα μέρη της Ελλάδος.
Πήγαιναν εκεί από νωρίς (για να βρουν διαθέσιμο κελί) την παραμονή της γιορτής και διανυκτέρευαν στο μοναστήρι.

Πολλές φορές αναγκάζονταν να πάνε περπατώντας απο τις παρυφές του βουνού γιατί ο δρόμος έκλεινε από κατολισθήσεις.
Σωστό πανηγύρι …την άλλη μέρα έμεναν μετά τη λειτουργία και έψηναν στη χάρη Της.
Μερικές χρονιές έκανε πολύ κρύο αλλά τίποτα δεν τους πτοούσε.
Το μοναστήρι δέχεται πολλές επισκέψεις το χρόνο αφού προτιμούν να βαφτίσουν τα παιδιά τους εκεί πάνω.
Σήμερα- στη χάρη Της-φέτος δεν είχε πολύ κόσμο.
Ομώνυμη εκκλησία υπάρχει και στην Αθήνα.

(οι φωτό είναι από την akarnania net,σύντομα θα τις αντικαταστήσω).

Παναγία η Αγία Δευτέρα…σήμερα γιορτάζει…

 Σήμερα της Παναγίας γιορτάζει και η Αγία Δευτέρα.,όπου το πρωί τελέσθηκε η Θεία Λειτουργία.
Βρίσκεται έξω από την Κατούνα στο δρόμο προς τη Μπόικου και τη Νίσσα.
Το εκκλησάκι παλιά είχε τρούλο με πλάκες (αν θυμάμαι καλά,)ενώ τώρα έχει ανακαινιστεί.

Στο ιστορικό αυτό εξωκκλήσι – ευλογημένο από τον Κοσμά τον Αιτωλό-που κάποτε ήταν μοναστήρι, υψώθηκε το λάβαρο της Επαναστάσεως από τον Γεωργιο Νικ.Βαρνακιώτη στις 6 Μαρτίου του 1821.

Χτίστηκε το 1594 ,από τους Αγωνιστές του Ξηρομέρου,δείχνοντας την ευγνωμοσύνη τους στην Παναγία για τη νίκη της ιστορικής μάχης του 1585.Ήταν Δευτέρα του Πάσχα
γι αυτό την ονόμασαν Αγία Δευτέρα.
Οι Ξηρομερίτες δεν άφηναν τους Τούρκους να πλησιάσουν για να πάρουν τα παιδιά τους,εξοργίζοντας τον Σουλτάνο.
Η μάχη δόθηκε στην περιοχή γύρω – γύρω από το μοναστήρι έπεσαν πάρα πολλοί νεκροί κι είχε ως αποτέλεσμα να σταματήσει το παιδομάζωμα .

Το δασύλλιο της Κατούνας.

Περπατώντας στο δρόμο κάτω από το δασύλλιο,δε βλέπω άνθρωπο.
Κάτι ηλικιωμένες μόνο,να ποτίζουν τα λουλούδια.
Ερημιά!Στρέφω το βλέμμα μου προς το δασύλλιο  κι ο χρόνος… γυρνά πίσω.
Φωνές,παιδιά,φασαρία…το δασύλλιο γεμάτο ζωή!
Σε κάθε δέντρο και ένα παιδί.

Από ‘κει  φαίνεται όλο το χωριό…όλοι οι δρόμοι γεμάτοι παιδιά…η αυλή του Δημοτικού σχολείου τ’απογεύματα μετατρεπόταν σε απέραντη  αλάνα.Όι φωνές τους ,ακόυγονται καθαρά από κει πάνω…

-Γιώργοοοοοοοοοοοοοοοοο…έλα πάααανωωωωωωω,φωνάζει ο Χρήστος ( από το δασύλλιο)και το παιδί αφήνει την αυλή κι ανηφορίζει.
Πιο πέρα,τ’ αγόρια παίζουν ποδόσφαιρο,πάνω από  τη δεξαμενή,και κρυφτό ,»μπαμ»κάτω από το δροσερό ίσκιο των πεύκων.
Πόσο ευτυχισμένα δείχνουν…με απλά πράγματα,στο στρωμένο με πευκοβελόνες χώμα.
Ο αναζωογονητικός αέρας,ανεμίζει τα μαλλιά των κοριτσιών που παίζουν»κυνηγητό»,»κρυφτό» και» κλέφτες κι αστυνόμοι» μαζί με τ’ αγόρια,στους δρόμους γύρω από το δασύλλιο.
Διαφωνούν για λίγο μα πάλι τα βρίσκουν.Τα γέλια τους ταξιδεύουν με τον αέρα και δημιουργούν αντίλαλο…
Ο μεγαλύτερος παιδότοπος του χωριού,με τα πυκνοφυτεμένα δέντρα ,που αχτίδες του ηλίου δύσκολα φτάνουν στο χώμα.
Τα μεγάλα βράχια εξιτάρουν τη φαντασία των παιδιών,που άλλοτε τα χρησιμοποιούν ως οχυρό,ως όχημα και ό,τι άλλο σκαρφιστούν ανάλογα με τη διάθεση.
Από την άλλη πλευρά,κοιτώντας προς τα Κατωμερίσσια κάθονται οι έφηβοι,κάνοντας το πρώτο τους τσιγάρο ως δείγμα ενηλικίωσης τους,ή συζητώντας με το κορίτσι που είναι κρυφά ερωτευμένος μαζί της…
Σπάνια είχαν το θάρρος να φανερώσουν τα πραγματικά τους αισθήματα,στο φόβο διάλυσης της φιλίας με τον κολλητό τους.Κάθε κορίτσι είχε κι αδερφό και ήταν άνανδρο να πειράξεις την αδερφή κάποιου.Κι όλα τα αγόρια ήταν μια παρέα…
Παραπέρα ένας πιο θαρραλέος,ήδη έχει εκδηλώσει τα αισθήματά του,με υποσχέσεις και όρκους παντοτινής αγάπης,που σφραγίζει με ανεπίσημο λογοδόσιμο.Ενώ πιο δίπλα ένας  εικοσάχρονος καπνίζει…πιο πριν η κοπέλα που τον συνέδεε ένας πλατωνικός  έρωτας μαζί της ,του ανακοίνωσε ότι οι δικοί της την παντρεύουν με κάποιον ευκατάστατο,αφήνοντας τον άναυδο…σαν να έχασε τη γη κάτω από τα πόδια του….
Πόση ξεγνοιασιά!Πόση αθωότητα!
Και οι νοικοκυρές  να φωνάζουν η μια στην άλλη,ποτίζοντας το φυντάνι:

-Τα κάνατε τα χωράφια;’
-Μπααααα,που να μπει τρακτέρ,είναι μαλακό ακόμα,έριξε πολλά νερά φέτος…
-Εμάς το όργωσε….

– Είναι πλαϊερό εσάς,βιλαώρα,σούρωσε….

– Εεε…μέχρι το παν(η)γύρ(ι) θά χουμε τελειώσ’ το φύτεμα.
Απ’ την άλλη πλευρά αλλες δυο τσακώνονται…
– Το σκ(υ)λί σ(ου) μ(ου) χάλασε το φυντάνι μ(ου)….
– Πω…πω το θεόβρετο….τοοο  οργισμένο…
– Οχι πω…πω…αυτή τη δουλειά θα ‘ χουμε συνέχεια;τι θα γίνει;
– Πάρε μια απ’ τις δικές μου τις βρα(γ)ιές.
Η τελευταία φράση ανακουφίζει την παθούσα γιατί το φυντάνι της «ένοχης» είναι γερό  και χωρίς σαπίλα.
Νυχτώνει…και το δασύλλιο ακόμα ασφυκτιά από ζωή.
Το φεγγάρι δύσκολα φωτίζει.
Τώρα τα παιδιά δεν παίζουν…διηγούνται ιστορίες…αγναντεύοντας προς τα Λιβάδεια….
Μεγάλες παρέες ακούνε με προσοχή ,χωρίς να διακόπτουν…μέχρι να ‘ρθει η σειρά τους.
Κάτω από το φως της πανσέληνου,στις άκρες του δασυλλίου,αγναντεύοντας τα γύρω φωτισμένα χωριά ..σαν κομμάτια τ’ουρανού,σαν   αστέρια ανάμεσα στα βράχια…
– Έρχομαιιιιιιιιι….ακούγεται κάθε λίγο από διαφορετικό  παιδί,ως απάντηση στο κάλεσμα για επιστροφή στο σπίτι.
-Νύχτωσεεεεεε…..κι αύριο μέρα είναιιιιι….ακούγονται φωνές με εξαντλημένη υπομονή.
Τα παιδιά,συνεχίζουν αδιαφορώντας στις φωνές των μανάδων.
Περνάνε τόσο όμορφα!Πειράγματα,καυγάδες,που σε λίγα λεπτά ξεχνιούνται…την άλλη μέρα ξανά μαζί….
Η σημερινή εικόνα ,με επαναφέρει στο παρόν.
Το δασύλλιο που κάποτε δεν περνούσε το φως του ήλιου,τώρα βλέπεις την άλλη πλευρά.
Τα μισά δέντρα έχουν κοπεί παράνομα,αφού δεν έχει φύλαξη.
Η αυθαιρεσία κάποιων μετέτρεψαν τον όμορφο παιδότοπο σε σκουπιδότοπο.
Το γραφικό στολίδι του χωριού που φαίνεται από χιλιόμετρα, στεφανώνει με τα πεύκα της την» κώμη «του χωριού,από κοντά έχει  τα σημάδια της εγκατάλειψης και της αδιαφορίας…
Χωρίς φύλαξη,χωρίς ενδιαφέρον από κανέναν…
Μερικοί έκαναν τον όμορφο χώρο … οικόπεδο.
Επισκέπτοντας το δασύλλιο απορείς πως ο μαγικά χώρος,συνδεδεμένος με όνειρα και αναμνήσεις έχει  καταντήσει έτσι….
Κύριοι του νέου δήμου θα κάνετε κάτι γι αυτό;Αυτός ο χώρος έχει συμπληρώσει μισό αιώνα ζωής και θα λεηλατηθεί  σε λίγα χρόνια;
Αυτός ο χώρος αξίζει!Μια όαση δροσιάς με χαραγμένες τις παιδικές μνήμες όλων στους κορμούς των δέντρων και οι αναμνήσεις μας συνδεδεμένες (μ’αυτό).

Το δασύλλιο ανήκει στα παιδιά του σήμερα και στα παιδιά του χθες που είτε έφυγαν είτε έμειναν έχουν ανάγκη να ξαναπερπατήσουν κάτω από τον ίσκιο  του….

Κινούμενα σχέδια και παιδικά περιοδικά της γενιάς μου.

Παρατηρώντας τα παιδικά προγράμματα  που βλέπουν τα παιδιά μας διαπίστωσα ότι δεν έχουν καμμία σχέση με τα εκείνα της δικής μας εποχής.
Μεγαλώσαμε σε χρόνια όπου όλα ήταν πιο απλά,πιο αγνά,πιο όμορφα.
Τα σημερινά παιδιά παρακολουθούν Digimon,Pokemon,Batman,Η μικρή μούμια(!!!)
και άλλα παρόμοια.
Κινούμενα σχέδια βίας ….που απευθύνονται σε…παιδιά.
Γυρίζοντας το χρόνο πίσω…βλέπουμε να παίζονται στην ελληνική τηλεόραση»Νιλς Χόλγκερσον«, » τα στρουμφάκια«,»Τομ και Τζέρυ»,»Μπακγκς Μπάνυ» «Μίκυ Μάους»,μαζί με όλη την παρέα της Ντίσνεϋ...(Ντόναλντ,Σκρουτζ Μακ Ντακ,Μάτζικα,Κύρρος,Πλούτο,Γκούφυ κ.α.)»Μάγια η μέλισσα»,«Κάντυ-Κάντυ),«Πινόκιο»,»Φρού-Φρού».…και άλλα.

Ευτυχώς μερικά από αυτά,παίζονται ακόμα και σήμερα,αλλά δεν είναι πρώτα στις προτιμήσεις των παιδιών (ακόμα βλέπω …και  γελάω με τις ατάκες του Μπαγκς Μπάνι).
Τότε  κανάλια υπήρχαν μόνο τα κρατικά,αλλά πάντα θα έβρισκες κάτι καλό να δεις όπως » ο Χριστός ξανασταυρώνεται»,» Η φόνισσα» και άλλα αριστουργήματα της λογοτεχνίας που  μεταφέρθηκαν στη μικρή οθόνη.

(Θυμάστε πόση υπομονή έπρεπε να έχεις για να ακούσεις τον ατελείωτο πρόλογο του Μπακογιανόπουλου,πριν την ταινία της Παρασκευής;)
Σήμερα δεκάδες κανάλια,που παπαγαλίζουν τις ίδιες ειδήσεις,παίζουν μόνο τούρκικα κι επαναλήψεις επαναλήψεων και ψάχνοντας να βρείς κάτι ενδιαφέρον,διαπιστώνεις οτι χάνεις άδικα  χρόνο.
Εκτός από τηλεόραση υπήρχαν και τα περιοδικά (για έφηβους )»Μπλεκ»,»Περιπέτεια»,»Μικρός Ηρως» ,»Αγόρι» και για κορίτσια «Μανίνα» και «Κατερίνα» (αργότερα έγινε σούπερ).
Θυμάμαι με πόση ανυπομονησία περίμεναν να κυκλοφορήσει το επόμενο τεύχος.
Πιο παιδικά ο Ποπάϋ,Τιραμόλα,Σεραφίνο ,Μίκυ Μάους( αλλιώς το λέγανε αλλά δεν θυμάμαι κάτι με περιπέτεια είχε σχέση ο τίτλος).
Για πιο… «διανοούμενους» το «Σάββατο»,ο «Γρίφος»,»το Τέστ»,περιοδικά με σταυρόλεξα,γρίφους κ.λ.π.
(βρήκα τεύχος του ’87,να πωλείται σε σημερινό βιβλιοπωλείο και τιμή όσο ένα πρόσφατο τεύχος).
Τι να πρωτοθυμηθώ;Το απόγευμα που παιζόταν τα παιδικά προτιμούσαμε να παίζουμε ομαδικά παιχνίδια,αγόρια και κορίτσια μαζί,ειδικά τις εποχές που δεν είχαμε αγροτικές εργασίες…(και τα παιδιά δούλευαν  συμβάλλοντας στον αγώνα για βιοπάλη ,ενώ σήμερα φορτώνονται πολλές δραστηριότητες για να γίνουν αργότερα  σούπερ ενήλικες)…
Ώρες ολόκληρες παίζαμε κι αν δεν μας φωνάζανε δεν μαζευόμασταν.Όλοι οι δρόμοι γεμάτοι από παιδιά…τότε δε υπήρχαν τόσα αυτοκίνητα).

Παρέα με τα αγαπημένα μας σνακ Φοφύκο,Μελένια,Ταμ- ταμ και άλλα που δε θυμάμαι…
Στα χρόνια που μεγάλωσα οι φίλοι σου  σε  κοιτούσαν με καμάρι ,ειδικά όταν έβγαινες πρώτος  στα ομαδικά παιχνίδια σε τιμούσαν κάνοντάς σε  αρχηγό.
Σήμερα ,αν δεν έχεις ακριβό κινητό δεν είσαι αντάξιος φίλος κάποιου(δεν εισαι cool),όπως κι αν δεν έχεις το play station 3,αν το ποδήλατο ή η Bay Blade σβούρα σου δεν είναι η πιο ακριβή,
αν δεν έχεις δει το την ταινία τρόμου του κάθε ψυχανώμαλου σκηνοθέτη,αν στο σπίτι δεν διαθέτεις τηλεόραση plasma,λαπ τοπ η υπολογιστή με ίντερνετ…
Τέτοιους στόχους έχουν τα σημερινά παιδιά,γιατί αυτά τους υποκινούν να αναζητούν,σε μια εποχή χωρίς αξίες,ακολουθώντας το μονόδρομο που τους υποδεικνύει η «Σειρήνα» του κέρδους …η διαφήμιση …που  πείθει οτι ζωή χωρίς κινητό ,i pad,παιχνίδια φίρμες,δεν έχει αξία(όπως και μας άλλωστε).
Αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω είναι τι παραπάνω κάνει ένα πατίνι Σπάιντερμαν από ένα κοινό ή αν το μολύβι δεν είναι  Barbie ή Batman  δε γράφει το ίδιο…εκτός κι αν   τα σχολικά φίρμες   δημιουργούν  έναν άριστο μαθητή γιατί έχουν… σούπερ δυνάμεις(!!!),(σε αντίθεση με τα δικά μας μονόχρωμα μπλε τετράδια ,ή τα μαύρα μολύβια)….

Η δική μας απλή ζωή που μετά τις υποχρεώσεις μας(διάβασμα),πνίγονταν στο παιχνίδι,άτελειωτες ξέγνοιαστες ώρες…εξιτάροντας τη φαντασία μας…ενισχύοντας τη δημιουργικότητα μας και δημιουργώντας μικρούς εφευρέτες…

Παιχνίδι μόνο…χωρίς εξωσχολικές δραστηριότητες που πρεσάρουν την παιδική ηλικία(όπως γίνεται σήμερα).
Η ζωή τότε ήταν πιο αγνή γιατί…η ζωή δεν είχε μπει στο ρυθμό του κέρδους θυσιάζοντας όνειρα…
Η ζωή μας ανήκε!

Σαν γονείς έχουμε χρέος να απομυθοποιήσουμε την διαφήμιση…και να τονίζουμε ποια είναι τα σημαντικά  πράγματα στη ζωή του μα πάνω απ΄όλα να παραμείνει παιδί…

Το παιχνίδι είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε παιδιού…

Πάμε για….ρίγανη;

Η ρίγανη είναι το αγαπημένο μου μυρωδικό για συνταγές με ψητά.
Δεν υπάρχει κρεατικό στο φούρνο που να μη βάζω ρίγανη .
Όπως και η χωριάτικη αποκτά μοναδική γεύση με το άρωμά της.
Έχει πλέον ανθίσει και σε λίγο καιρό,είναι έτοιμη για συλλογή…για μάζεμα.
Ρίγανη με έντονη μυρωδιά ,θα βρείτε σε ορεινές περιοχές.
Στα Ακαρνανικά Όρη,φυτρώνει ρίγανη που μοσχοβαλάει από ..χιλιόμετρα.
Ρίγανη από το Μπούμιστο και από το Περγαντί…
Φυτρώνει και σε κάμπους ή καλλιεργείται ,αλλά δεν μυρίζει έντονα.
Όσο πιο μεγάλο είναι το υψόμετρο,τόσο καθυστερεί η ωρίμανσή της.
Μαζεύουμε τη ρίγανη,εφ’όσον το λευκό άνθος της ξεραθεί.
Καθαρίζουμε από τη μέση και κάτω τα φύλλα,κόβουμε να είναι όλα τα κοτσάνια ίσα και δένουμε σφιχτά.
Κρεμάμε σε σκιερό μέρος ν’ αποξηρανθεί τελείως(5-10 μέρες).
Τρίβουμε την ρίγανη μια μέρα που δεν έχει υγρασία,ή τη βάζουμε στην κουζίνα με αέρα για 5 λεπτά στους 30 βαθμούς.
Χρησιμοποιούμε μια λεκάνη ή ταψί γιατί πετάγονται τα φυλλαράκια.
Αφαιρούμε τα λεπτά κλωναράκια και αποθηκεύουμε σε βάζα.
Μια χωριάτικη σαλάτα με ρίγανη , κρεμμύδι,φρέσκο ελαιόλαδο φέτα και ζυμωτό ψωμί είναι ένα ελαφρύ γεύμα ,ιδανικό για το καλοκαίρι!

Πριν μερικά χρόνια! (Το μάζεμα του καπνού).

Ιούλιος!Ο δεύτερος μήνας του καλοκαιριού!

Οι δρόμοι άδειοι,ο κόσμος προτιμάει τα παραθαλάσσια μέρη .

Τώρα έχει χρόνο για μπάνια ,για περπάτημα για διακοπές (ελεύθερος χρόνος,απεριόριστος.λεφτά …υπάρχουν;;;)

Πριν πολλά χρόνια τέτοια εποχή…τέτοιο μήνα όλο το Ξηρόμερο,ήταν σε..εγρήγορση!

Για το μάζεμα του καπνού.

Μέχρι της Αγ.Παρασκευής συνήθως  είχε μαζευτεί το πρώτο χέρι το πατόφυλλο(πρώτα φύλλα από τη ρίζα) και το ένα χέρι μεσινόφυλλο.

Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες,που επικρατούσαν την άνοιξη.

Αν είχε καλοκαιρία η καπνοκαλλιέργεια χαρακτηρίζονταν πρώιμη,αν συνέχιζε τα κρύα μέχρι το Μάϊο,η παραγωγή θεωρούνταν όψιμη,αφού το κρύο καθυστερούσε την ανάπτυξη του καπνού,»ξύλιαζαν»,όπως έλεγαν χαρακτηριστικά.

Τα καπνόπανα,τα γάντια τα ρούχα εργασίας ,συνήθως παλιά τζην (τώρα είναι της  μόδας τα φθαρμένα)και λεπτά πουκάμισα,ενώ οι μεσήλικες (γυναίκες) φορούσαν παντελόνι για τις κόλλες ή χοντρές κάλτσες κι από πάνω φούστα.

Η κόλλα είναι μια μαύρη  ουσία ,μάλλον η νικοτίνη,που βγάζουν τα φύλλα του καπνού κατά τη συλλογή τους,που κολλάει απίστευτα στα χέρια.

Χωρίς γάντια(,πολλοί δε φόραγαν λόγω αλλεργίας,ενώ παλιότερα δεν υπήρχαν),ή  οι άντρες,για να την αφαιρέσεις έπρεπε να τρίβεις με σφουγγάρι (με σύρμα) και με απορρυπαντικό για το πλύσιμο των ρούχων.

Πριν τριάντα περίπου χρόνια,το μάζεμα γινόταν τα μεσάνυχτα με την ασετυλίνη να καίει στα φαναράκια(συντιλίνια),τα καπνόπανα στον ώμο και ξεκίναγαν πυρετωδώς .Έπρεπε να προλάβουν τον ήλιο ,για να διατηρούνται τα φύλλα δροσερά «χολάτα «,όπως έλεγαν. Αλλα και γενικόρερα βιάζονταν να μαζέψουν το κάθε » χέρι» για να μην καεί ( δηλ,να μην κιτρινίσουν  τα φύλλα από τη ζέστη).

Η πανσέληνος ήταν ιδανική συντροφιά στη δύσκολη αυτή εργασία.

Όλο το Ξηρόμερο ,ήταν καταπράσινο τέτοια εποχή.Ολοζώντανο!Πνίγονταν από φωνές και γέλια.

Αργότερα,με τις μηχανές,το μάζεμα γινόταν το καταμεσήμερο,για να είναι τα φύλλα μαραμένα και μην σπάνε στο αρμάθιασμα.

Οι γυναίκες στην πρώτη γραμμή! Και στο μάζεμα(η καλλιέργια του καπνού σχεδόν βασίζονταν πάνω της…σαν να ήταν δική της ευθύνη).

Η κούραση απερίγραπτη,ειδικά όταν η τεχνολογία δεν είχε προστεθεί στις υπηρεσίες της καπνοπαραγωγής.

Μια καλλιέργεια που ενώ ευχόσουν να τελειώσει κάποτε,τώρα διαπιστώνεις ότι εξ’αιτίας της το Ξηρόμερο ζούσε..κράταγε τους νέους στα χωριά, έδινε νόημα στους μεσόκοπους,ως βετεράνους του είδους.
Που κάποια στιγμή τότε,την αμαθεμάτιζες,δε φανταζόσουν,οτι μια μέρα ,παρά την τυρρανία,θα σου έλειπε!

Το καλοκαίρι δε σου έμενε ελεύθερος χρόνος,αφού το μετά το μάζεμα,ερχόταν το αρμάθιασμα,το άπλωμα,από το πρωί ως τα μεσάνυχτα…
(Ποια γυναίκα έφτιαχνε τότε νύχια;)

Από μικρά παιδιά,έμπαιναν σ’ αυτή τη διαδικασία ,η βιοπάλη!!!Δεν καταλάβαινε από ανθρώπινα δικαιώματα,μόνο υποχρεώσεις και σκληρή δουλειά..

Παρ’όλα αυτά ο κόσμος δεν είχε άγχος,κατάθλιψη,χρόνο για να ασχοληθείς με το εγώ σου,με το είναι σου…
Δεν σκεφτόταν τ ‘ανθρώπινα ή εργατικά δικαιώματα,ακόμα και τότε που ήταν αναγκασμένος να υπομένει το μαρτύριο καύσης του μόχθου μιας χρονιάς ,γιατί ο έμπορος χαρακτήριζε «σκάρτη» την ποιότητα παραγωγής του( ενώ το μερίδιο του αφέντη ο ίδιος καπνός έπαιρνε α’ ποιότητα ,ως βαθμολογία).

Τα πειράγματα δεν έλειπαν,όλοι στα χωράφια ήταν ένα σύνολο ,κάθε οικογένεια μια μικρή ομάδα.

Ο καπνός ήταν αιτία επικοινωνίας  των ανθρώπων.

Μερικές φορές αποτελούσε και το »μήλον της έριδος».

Η αφάνταστη κούραση των καπνοπαραγωγών ,έδωσε τα ηνία  της  στις,αναμνήσεις!

Σπάνια βλέπεις χλωρό καπνό.
Τα άλλοτε ποτισμένα με ιδρώτα ,χώματα του Ξηρομέρου,που πάντα έδιναν την καλύτερη ποιότητα ,παραμένουν χέρσα,αγναντεύοντας παντού χωράφια πνιγμένα στα ξεραμένα αγριόχορτα.

Το παρελθόν μας είναι πλεγμένο με τις ρίζες του (καπνού).

Τα χέρια μας,σημαδεμένα από την κόψη της βελόνας.

Το σώμα ,εκπαιδευμένο ,μαθημένο σε εξαντλητικούς  ρυθμούς,»βγάζει» την κούραση εκείνων των χρόνων…

Στο Ξηρόμερο μεγαλώσαμε αλλιώς,δε μας ταιριάζει η χρόνια ξεκούραση!

Γεωργία Βασιλειάδου

Η  Γεωργία Βασιλειάδου …η «ομορφότερη άσχημη» ,όπως την αποκαλούσαν,αποτελούσε μαζί με τον Βασίλη Αυλωνίτη και τον Μίμη Φωτόπουλο ένα από τα τρία »ιερά τέρατα» του ελληνικού  κινηματογράφου .

Όλοι θυμόμαστε τις ταινίες  της » Η ωραία των Αθηνών» ,»Ο Κλέαρχος η Μαρίνα κι ο κοντός» ,»η θεία απ’ το     Σικάγο»,»κορίτσια της παντρειάς» »η κυρά μας η μαμή»,η »καφετζού» κ.α.

Η  αξέχαστη Γεωργία Βασιλειάδου γεννήθηκε στην Αθήνα την 1 Ιανουαρίου το 1897  στην Αθήνα.

Το πραγματικό της όνομα ήταν Γεωργία Αθανασίου. Υποχρεώθηκε να αφήσει νωρίς το σχολείο για να εργαστεί σε κατάστημα και να βοηθήσει την πολυμελή οικογένειά της, μετά τον αιφνίδιο θάνατο του πατέρα της από πτώση αλόγου, ο οποίος ήταν αξιωματικός του ιππικού .

Παντρεύτηκε μια φορά κι απέκτησε μια κόρη την Φωτεινή.Έμενε στο Μαρούσι  (Βικυπαίδεια). 

Σύμφωνα με μαρτυρίες   η »Γεωργία Βασιλειάδου,γεννήθηκε στην Αθήνα και κατάγεται από Τρύφου Ξηρομέρου  κόρη του Αποστόλη Κουτρούλη το γένος Αθανασίου. Είχε 4 αδερφές και 3 αδερφούς (λογικά το γένος θα ήταν Κουτρούλη αφού το όνομά της ήταν Αθανασίου).

Παντρεύτηκε δυο φορές  και κράτησε το όνομα του πρώτου συζύγου Βασιλειάδη».

Πολλοί λένε οτι το Βασιλειάδου ήταν ψευδώνυμο κι όχι το όνομα του πρώτου συζύγου της( κι αν παντρεύτηκε  δεύτερη φορά πως δέχτηκε ο δεύτερος το όνομα  του πρώτου;)

»Έχει μια κόρη την Τούλα παντρεμένη με το Ευάγγελο Αποστολίδη.Απέκτησαν 2 κόρες και η μία εγγονή της Βασιλειάδου ήρθε στο χωριό σε ηλικία 17 ετών και επειδή χόρεψε στο πανηγύρι του χωριού την κυνήγησε ο παππούς της.

Έκτοτε έχει επισκεφθεί άλλες δύο φορές το χωριό μας,έχοντας γίνει πλέον διάσημη.

Στο χωριό υπάρχουν σε ζωή δύο πρώτα ξαδέρφια της.

Ο Αποστόλης Κουτρούλης και η Κασσιανή  Βλαχογιάννη » (πληροφορίες Θεόδωρος Μήτσης Θεοδωρέλος).

Σύμφωνα με το ρετρό κι άλλα forums η κόρη της ονομάζεται Σοφία Κακαρελίδου ηθοποιός .

(Η Γκέλυ Μαυροπούλου ,μιλώντας για τη Γεωργία Βασιλειάδου την χαρακτηρίζει θελκτική).

Πέθανε στις 12 Φεβρουαρίου του 1980 και παραμένει ακόμα αξιαγάπητη χάρη στις ταινίες της. Κηδεύτηκε παρουσία λίγου κόσμου, ένα βροχερό πρωινό στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.

Οι πληροφορίες για τη Γεωργία Βασιλειάδου είναι συγκεκχυμένες.Αφού γεννήθηκε Αθήνα πως την έδιωξε ο πατέρας της από το χωριό;Γιατί όλοι λένε ότι γεννήθηκε Αθήνα; Τελικά πως λέγεται η κόρη; Φωτεινή; Τούλα ή Σοφία;

Υπάρχουν πολλοί που επιβεβαιώνουν την ξηρομερίτικη  καταγωγή της.

Μια εξήγηση υπάρχει για όλα αυτά.

Γεννήθηκε το 1897 .Η κοινωνία του Ξηρομέρου είναι ακόμα κλειστή,πόσο μάλλον τη δεκαετία του ’30 όπου η μεγάλη ηθοποιός έκανε τα πρώτα της βήματα στο θεατρικό σανίδι.

Σύμφωνα με μαρτυρίες ,ένας θεατρικός θίασος- μπουλούκι όπως το αποκαλούσαν τότε ήρθε στο χωριό κι ανακάλυψε το ταλέντο της .

Όταν εκείνη αποφάσισε να τους ακολουθήσει στην Αθήνα ,ο πατέρας της την έδιωξε από το σπίτι.

Σε μια εποχή όπου ο λόγος του πατέρα ήταν νόμος απαράβατος,η μεγάλη ηθοποιός αποτελούσε την δακτυλοδεικτούμενη,το μαύρο πρόβατο του χωριού.

Ακόμα κι όταν έγινε  διάσημη,όταν επισκέφθηκε το χωριό, οι δικοί της την αντιμετώπιζαν σαν ξένη.

Από τότε δεν ξαναήρθε στο χωριό.

Η νοοτροπία που επικρατούσε τότε για τις γυναίκες ηθοποιούς ή τραγουδίστριες ήταν απαξιωτική,»πριμαντόνες» όπως τις χαρακτήριζαν  όχι με την πραγματική  σημασία της λέξεως αλλά αποδίδοντας  υποτιμητική ιδιότητα.

Σε μια εποχή που η γυναίκα δεν είχε δικαιώματα ,σε μια κοινωνία ανδροκρατούμενη,ακόμα κι αν αυτή η γυναίκα είχε κάποιο ταλέντο ,ακόμα κι αν ήταν ξεχωριστή,κατέπνιγε τη φύση της ,το χαρισμά της ,και συμβιβάζονταν στους άγραφους και πολύ σκληρούς νόμους του Ξηρομέρου.(Πόσες καλλίφωνες γυναίκες  ασχολήθηκαν με το τραγούδι την εποχή εκείνη);

Και πραγματική απόδειξη η Γεωργία Βασιλειάδου.

Που ενώ ολόκληρη  η Ελλάδα την αποθέωνε ,στο Ξηρόμερο,στα χώματα που γεννήθηκε ακόμα και σήμερα ηλικιωμένοι μιλούν απαξιωτικά γι αυτή.

Η νέα γενιά του χωριού αναγνωρίζει οτι οι παλιότεροι  φέρθηκαν άδικα  στην μεγάλη ηθοποιό.Πιο ανοιχτόμυαλη,θεωρεί αναγκαίο ένα άγαλμα- μια προτομή στη μνήμη της.

Τις πληροφορίες μας έδωσε ο Θεόδωρος Μήτσης Θεοδωρέλος (κάτοικος Τρύφου)

παραπομπές: ;http://retrodb.gr/wiki/index.php/%CE%A3%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%B1_%CE%9A%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%B5%CE%BB%CE%AF%CE%B4%CE%BF%CF%85).

http://www.gossip-tv.gr/showbiz/story/135582/gkelu-mauropoulou-milaei-gia-ten-georgia-basileiadou

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%B1_%CE%92%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%BF%CF%85

Τα πανηγύρια του Ξηρομέρου-πανηγύρι της Κατούνας.

Κάθε χωριό συνήθως   τιμά τον πολιούχο του  αλλά σε εποχή που επιτρέπει το υπαίθριο ψήσιμο και μερικά ,έχουν μετακινήσει την ημερομηνία ( ή τη γιορτή )λόγω φόρτου εργασίας στα καπνοχώραφα .

Στις  15 Μαϊου -σήμερα-πανηγύρι έχει η Κατούνα,το άλλοτε κεφαλοχώρι..η αρχόντισσα του Ξηρομέρου.

Γυρνώντας το χρόνο πίσω,βλέπουμε την Κατούνα τέτοια μέρα,να σφύζει από ζωή.

Οι ετοιμασίες(για το πανηγύρι) άρχιζαν από τη προηγούμενη μέρα..

Έπρεπε να μαζέψουν τα ξύλα γαι το ψήσιμο να σφάξουν τα ζώα  -συνήθως  προβατίνα που έχει την τιμητική της τέτοια εποχή-να πήξουν το γιαούρτι  και να φτιάξουν τα γλυκά.

Την επομένη ξύπναγαν χαράματα για να ανάψουν τη φωτιά ,να σουβλίσουν το σφάγιο και να ετοιμάσουν το κοκορέτσι.

Όλο το χωριό καλύπτονταν από ένα σύννεφο καπνού…κάθε σπίτι άναβε τη δική του φωτιά…κάθε σπίτι είχε το δικό του πανηγύρι.

Ο καπνισμένος αέρας μπερδεύονταν με  τον αέρα της ξεγνοιασιάς  και της ζωντάνιας.

Το πανηγύρι τότε ήταν ευκαιρία για ξεκούραση από το φύτεμα του καπνού.

Κάθε σπιτικό ήταν έτοιμο να υποδεχτεί τους καλεσμένους,συνήθως συγγενείς  από τα γύρω χωριά.

Το ρεβανί και το παντεσπάνι ήταν τα γλυκά της ημέρας.

Κι όλοι μαζί …έτρωγαν το μεσημέρι μαζί με τους «μουσαφίρηδες» τους , το ψητό μαζί με χωριάτικη σαλάτα,μαζί με πίτες και δροσερό σπιτικό γιαούρτι ή φρέσκια φέτα…περιμένοντας το βράδυ για να πάνε στα όργανα…την κορύφωση του πανηγυριού ….τά happenigs της εποχής.

Το βράδυ ,ο δρόμος της αγοράς κάθε χωριού έκλεινε από την πολυκοσμία.

Τα καφενεία γεμάτα …οι καφετέριες …(τι  αξέχαστα χρόνια )… το άλλοτε  χρωματιστό συντριβάνι της Κατούνας περιστοιχίζονταν από τραπεζάκια γεμάτα από  μεγάλες παρέες που απολάμβαναν τον καφέ ή το ποτό τους ως… προθέρμανση για τα όργανα.

Τα φώτα της πλατείας σαν προβολείς εστίαζαν στη χαρά και στο κέφι των κατοίκων καμαρώνοντας για το πλήθος επισκεπτών.

Η ξεγνοιασιά της μέρας …η ανεμελιά της εποχής ..προσέδιδαν μια νότα αισιοδοξίας  στο πανηγύρι.

Οι καφετζήδες που έφερναν (τα όργανα) ..τις ζυγιές,προετοιμάζονταν μέρες πιο πρίν κατασκευάζοντας παράγκες με νάυλον και σωλήνες ποτίσματος του καπνού σε περίπτωση βροχής .

Μεγάλα ονόματα του δημοτικού τραγουδιού έγιναν γνωστοί από τα πανηγύρια  (Μάκης Χριστοδουλόπουλος,Έφη Θώδη,Φυλιώ Πυργάκη,Τασία Βέρρα κ.α. )όπως και πολλοί οργανοπαίχτες (Τάκης Σούκας,Βασίλης Σαλέας κ.λ.π.)

Στην αρχή της καριέρας τους οι μετέπειτα φίρμες τραγουδούσαν σχεδόν για διαφήμιση,χωρίς να πληρώνονται αμυδρά,ενώ έβγαζαν όλο το πρόγραμμα μόνοι τους ως το επόμενο πρωί.

Τα όργανα… η μόδα της εποχής ίσως αποτελούσαν  τη μοναδική διέξοδο στη διασκέδαση.

Οι καπνοπαραγωγοί παρά την κουρασή τους από τα χωράφια,ήταν  έτοιμοι για ξεφάντωμα χορεύοντας την παραγγελιά  που έδιναν.

Η παραγγελιά…. θεσμός απαράβατος των πανηγυριών τιμόταν δεόντως από τους υπόλοιπους..ως άγραφος κανόνας…

Κανείς δε διανοούνταν να σταματήσει ή να πάρει μέρος στο τραγούδι που ζητήθηκε από  κάποιον άλλον…η σειρά προτεραιότητας τηρούνταν με ευλάβεια …σε διαφορετική περίπτωση ,( πάνω στη μέθη) οι παρεξηγήσεις  έφταναν στο  απροχώρητο.

Σήμερα…τα πανηγύρια του Ξηρομέρου δε θυμίζουν τίποτα από τις παλιές καλές μέρες.

Οι ζυγιές πλέον είναι σπάνιες κι άν κάποιος φέρει όργανα δεν κάνει χρυσές δουλειές όπως τότε…οι καλλιτέχνες ζητάνε πολλά…..οι επιλογές για διασκέδαση είναι πεισσότερες αφού η πρόσβαση έιναι εύκολη στα κοντινά αστικά κέντρα…τα πανηγύρια πλέον δεν  αποτελούν μόδα…τείνουν να εξαφανιστούν…ενώ η κρίση περιόρισε πολύ την επιθυμία για διασκέδαση.

Το καθημερινό ξηρομερίτικο τραπέζι  βασίζεται στο κρέας και τα παράγοντά του….ίσως ένας από τους λόγους μη ενδιαφέροντος για το πανηγύρι.

Σήμερα…η Κατούνα …περήφανη  αλλά θλιμμένη  … για τα παιδιά που έχασε και …για τα παιδιά που την άφησαν…  αγναντεύει  τις γειτονιές της , διακρίνοντας κάπου -κάπου καπνό… αναπολώντας τις όμορφες  μέρες δόξας της…

Τα αξέχαστα χρόνια… της Κατούνας….

Τα χωριά- αναμνήσεις του Ξηρομέρου.

Μερικά χωριά είχαν την έδρα τους πιο ψηλά από την προσβάσιμη σημερινή θέση τους.Πριν πολλά χρόνια τα χωριά αυτά εκαταλείφθηκαν για να εγκατασταθούν σε πιό ζεστή και ασφαλέστερη θέση,ή έγιναν συνοικία άλλων χωριών.
Τα ερειπωμένα σήμερα χωριά του Ξηρομέρου.

Αυτά είναι :ο Βάτος,η παλιά Κομπωτή,τα παλιά Αχυρά,ο παλιός Δρυμός,το Βούστρι.
Το παλιό χωριό του Δρυμού και της Κομποτής ήταν χτισμένα πιο ψηλά από τη σημερινή τους θέση σε δύσβατο και αφιλόξενο σημείο .
Και τα δύο χτισμένα σε ανήλιαγα πλάγια,παραδίδονταν στα ξεσπάσματα της φύσης.
Το κάστρο,τα ερείπια της Τοριβίας είναι εκεί…αγέρωχα να αγναντεύουν από ψηλά.
Στην περιοχή της Τοριβίας,σύμφωνα με την προφορική παράδοση,βρέθηκαν αρχαιολογικοί θησαυροί,ενώ ένα απέραντο μυστήριο καλύπτει την περιοχή με            ανεξήγητα φαινόμενα.

Δέχτηκαν τις λεηλασίες της γερμανικής κατοχής…αλλά αντεξαν.

Ο Βάτος είναι το μόνο χωριό που δεν επανανεγκαταστάθηκε κάπου αλλού.
Σήμερα μόνο 2-3 οικογένειες κτηνοτρόφων έχουν στο χωριό τις περιουσίες τους,στα δικά τους χωράφια…

στα δικά τους χώματα…ως άλλοι…ακρίτες.
Το υπερβολικό κρύο,ο ατελείωτος χειμώνας ήταν οι αιτίες εγκατάλειψης.
Ο απέραντος κάμπος και τα εύφορο έδαφός του, είχε αντίπαλό του το κρύο με αποτέλεσμα να καθυστερούν και πολλές φορές να καταστρέφονται οι καλλιέργειες.

Γεμάτος από σιτάρια και λαθούρια μια ποικιλία φάβας,προσκαλούσε όλους τους κατοίκους του χωριού στην πλέον ηλιόλουστη αγκαλιά του,
Ένα χωριό με ιδανικό κλίμα για ασθενείς,προσέλκυοντας έτσι πολλούς ξένους.
Οι κάτοικοί του, φύγανε για Βόνιτσα,Μοναστηράκι,Παλιάμπελα,Κατούνα.
Στο έρημο χωριό απέμειναν τα μισογκρεμισμένα σπίτια να θυμίζουν οτι εκεί…κάποτε υπήρχε ζωντάνια.

Το Βούστρι …ένα χωριό που γνώρισε δόξες.
Κάθε σπίτι είχε το μποστάνι του,που αρδεύονταν από μικρά ρυάκια.
Κάθε αυλή ήταν πνιγμένη στα λουλούδια…κάθε οικογένεια είχε τα δικά της «κλαριά «που σήμερα αναγνωρίζουνται ώς οικόσημα.
Κερασιές,αμυγδαλιές, καρυδιές και κληματαριές, ήταν όλα περιποιημένα και σήμερα μοιάζουν σαν να …φρουρούν…σαν να περιμένουν την επιστροφή των νοικοκύρηδων…ανταμοίβοντάς τους έτσι για τις φροντίδες που τους παρείχαν.
Τα σπίτια για τις μέρες τους φάνταζαν αρχοντικά τα πιο πολλά δίπατα( οι μεζονέτες της εποχής)αν και χωρίς τζάμια.
Το ψύχος,παρά το οτι το χωριό ήταν ηλιόλουστο ήταν η αιτία της εγκατάλειψης.
Οι παλιοί θυμούνται το νερό να δημιουργεί κρυστάλλια ( κάτι σαν διάφανοι  σταλαγμίτες) στις στέγες των σπιτιών.

Τα Αχυρά κι αυτά φτιαγμένα σε λάθος μέρος ,καταστρέφοντας κάθε φορά που κατέβαζε το ποτάμι μη αφήνοντας ,λένε, να φτάσει στον αριθμό τα πενήντα σπίτια.
Οι Αχυριάτες,επισκέφτονται κάθε χρόνο το παλιό τους χωριό,τιμώντας το εκκλησάκι Της Μεγαλόχαρης,όπως και πλήθος κόσμου-το Δεκαπενταύγουστο.
Πολλοί το επιλέγουν ως το μέρος της τελευταίας τους κατοικίας.
Ενσωματώθηκαν στην Κατούνα κι αποτελούν συνοικία της,με την όμορφη  πλακόστρωτη πλατεία και τον μεγάλο πλάτανο.

Σήμερα,οι παλιοί διηγούνται με νοσταλγία τα δύσκολα αλλά υπέροχα για αυτούς (παιδικά )χρόνια…
Μερικοί επισκέφτονται τα δικά τους εδάφη,αναπολώντας τις όμορφες στιγμές που έζησαν σε κείνα τα «τόπια».
Τα μισογκρεμισμένα φουρναριά ,τα δέντρα που στέκουν ακόμα περήφανα στα πατρικά τους σπίτια,ξυπνούν αναμνήσεις που χαράχτηκαν για πάντα στην καρδιά τους.
Αγναντεύοντας από τις παρυφές του κάμπου ,ή καθισμένος στο κατώφλι του γκρεμισμένου  πατρικού του…βυθίζεται στις αναμνήσεις του(κάποιος πάλαι κάτοικος ) όταν ξαφνικά το τραγούδι του Τάκη Καρναβά (παιδί τότε),ζωντανεύει εικόνες με πλήθος κόσμου στο θέρο ,παιδιά να σκαρφαλώνουν στα ποστιασμένα στάχυα και κατάκοπους άνδρες και γυναίκες να χαμογελάνε…κι ο αέρας… να πλημμυρίζει από τις μυρωδιές του αναμμένου ξυλόφουρνου και του αχνιστού ζυμωτού ψωμιού…

Κάποιά στιγμή,σηκώνεται ,επιστρέφοντας στην πραγματικότητα,αφήνοντας  έναν αναστεναγμό ως…υπόσχεση για μελλοντική επίσκεψη!

Αξίζει να επισκεφτείτε αυτά τα χωριά,για να  δείτε   το μοναστήρι της Παναγίας της Ρόμβου περνώντας από το Βάτο (πιο ψηλά στο βουνό ),για τα κρυστάλλινα νερά της Καστανιάς στα Αχυρά,για  το κάστρο της Κομπωτής και για τις πηγές στον Αγ.Βάρβαρο και το ποτάμι της Νίσσας κοντά στο Βούστρι και για τα ομώνυμα ιστορικά εκκλησάκια  που τιμούν κάθε χρόνο οι πρώην κάτοικοι μαζί με πλήθος κόσμου.

‘Ενας κούκος δε φέρνει την άνοιξη.

Έτσι λένε κι έχουν δίκιο.

Αν δε ζεστάνει καλά ο καιρός δε λαλούν οι κούκοι.

Αλήθεια…έχετε δεί κούκο;

Πρώτη φορά είδα κούκο σε γαλλικό ντοκυμαντέρ.

Λίγοι έχουν δει κούκο από κοντά.

Ο κούκος είναι ένα πουλί που μοιάζει με περιστέρι στο μέγεθος και στα χρώματα και λίγο με αητό,αλλά το ράμφος του είναι πιο μακρύ από του σπουργιτιού .

Ο κούκος σύμφωνα με το μύθο- δεν ξέρω αν ισχύει για το Ξηρόμερο-ήταν παπάς που ο Θεός τον μεταμόρφωσε σε πουλί μαζί με το φίλο του ,ο οποιος ήταν χότζας και που και οι δυό της παρέβησαν τους νόμους της θρησκείας τους.

Γνωστός από την ελληνική μυθολογία όπου ο Δίας πήρε την μορφή του για να  κατακτήσει την Ήρα.

Ο κούκος ποτέ δε δε χτίζει δική του φωλιά,πάντα γεννά τ’αυγά του σε φωλιές άλλων πουλιών και τα παρατάει,να τα κλωσσήσει σε τη φωλιά,συνήθως καρακάξες.

Όταν σπάει τ’αυγό του ακόμα έμβρυο με κλειστά μάτια, σπρώχνει το αυγό του πουλιού-«οικοδεσπότη» για να πέσει από τη φωλιά και να έχει την αποκλειστικότητα στην φροντίδα του .

«Έμεινε σαν το κούκο»,»τρεις κι ο κούκος»,είναι χαρακτηριστικές φράσεις που δηλώνουν την μοναχικότητα και την αντικοινωνικότητα του κούκου,που ποτέ του δεν κάνει οικογένεια.

Μεγαλώνει σε …»ξένα χέρια» και όταν κάνει το πέταγμά του ,δεν γυρνάει στην «μητριά του»,η οποία τον μεγαλώνει και τον προσέχει σαν δικό της παιδί…

Λένε ότι σταματάει να λαλάει τέλη Ιουνίου…

Άνοιξη λοιπόν και κούκος ακόμα δεν ακούστηκε …

Ο Γκιώνης

Ο Γκιώνης ,είναι ένας είδος νυκτόβιου πτηνού,που ανήκει στην ίδια ομάδα με την κουκουβάγια (όπως και ο μπούφος).

Είναι μάλλον αποδημητικό πουλί,αφού ακούγεται την άνοιξη έως τέλος καλοκαιριού.

Το λάλημα του γκιώνη(σε άλλες περιοχές) προμηνύει  κακοτυχία ή κακοκαιρία,( πριν το Πάσχα,άκουσα γκιώνη…και οι μέρες που ακολούθησα θύμιζαν Χριστούγεννα…Αν ίσχυε κατι τέτοιο δε θα είχαμε ποτέ καλοκαίρι.

Όσον  αφορά την κακοτυχία ,στο Ξηρόμερο ,ισχύει για την κουκουβάγια κι όχι για το γκιώνη…

αν καθίσει στη σκεπή ενός σπιτιού και λαλήσει σημαίνει…θάνατος!!!…προλήψεις!

Σε όλη την Ελλάδα είναι γνωστός ο μύθος του γκιώνη,με διαφορετική εκδοχή σε κάθε περιοχή.

Η   ιστορία με τα δυο αδέρφια ,όπου ο ένας μετά από χαμό ζώων (αλλού αρνάδων) σκοτώνει τον άλλον πάνω στο θυμό του και μετά από πολυήμερο θρήνο ο Θεός τον μεταμορφώνει σε πουλί.

Η ασυμφωνία βρίσκεται στα ονόματα και στα ζώα.

Η Ξηρομερίτικη εκδοχή :

Κάποτε ήταν δυο αδέρφια.Ο Αντώνης και ο Γιώργης.Ο Γιώργης μια μέρα έχασε τ’ άλογα.

Γυρνώντας σπίτι ανοικοίνωσε στον Αντώνη,το χαμό τους κι εκείνος πάνω στο θυμό του,μετά από λογομαχία σκότωσε τον αδερφό του .

Όταν κατάλαβε τί έκανε  έκλαιγε τόσο πολύ…χτυπιόταν,φώναζε ούρλιαζε.

Έκλαιγε τόσο πολύ,μετανιωμένος για την αποτρόπαια πράξη του..για ασήμαντη αφορμή.

Μετανιωμένος…απεγνωσμένος ο Αντώνης,παρακαλούσε το Θεό να του αφαιρέσει την-άδικη πια-  ζωή του.

Εκείνος,ακούγοντας τον κλαυθμό του,τον μεταμόρφωσε σε πουλί…τον γκιώνη (εκ του Αντώνης).

Πάνω στο παραλήρημά του,θρηνώντας τον αδερφό του, ο Αντώνης φώναζε «Γιώργο…Γιώργο….τά  βρες τ’ άλογα;»

ενώ αργότερα άφηνε ένα μακρόσυρτο και γεμάτο απελπισία: «γγγ…γγγγγ….γγγγγγ…γγγ.»

Λένε οτι η μέρα του Αγ.Γεωργίου το πουλί αυτό μετά το χαρακτηριστικό μελαγχολικό «γκιών» ,λέει και το προαναφερόμενο γγγγγγγγγγ,ως ανάμνηση του αδερφού του Γιώργη.

Σαν σήμερα… λένε …ότι ο γκιώνης κλαίει κι οδύρεται.

Σε άλλα μέρη ,λένε ότι ο αδικοχαμένος αδερφός ονομαζόταν Αντώνης εξ’ού και το «γκιών» κι ο αδελφοκτόνος Δήμος,άλλοι αναφέρουν ως Γκιώνη το κύριο όνομα του πρώτου και Αντώνη του οξύθυμου αδερφού.

Τόσα χρόνια ,για να είμαι ειλικρινής δεν έχω δει γκιώνη από κοντά.

Στο Ξηρόμερο ,το θλιμμένο λάλημα   του γκιώνη ,ακούγεται τις ήσυχες καλοκαιρινές νύχτες.

Το κάψιμο του » Ιούδα»

Μεγάλη Πέμπτη! Τη μέρα εκείνη ο Χριστός παρέθεσε δείπνο κρυφά  στους μαθητές Του,γνωστό ως …Μυστικό Δείπνο.
Η τελευταία μέρα ζωής του Χριστού.
Εκείνη τη μέρα Συνελήφθη,αφού ο Ιούδας Τον πρόδωσε..δίνοντάς Του πιο πριν … ένα φιλί .
Κι ο Πέτρος τον απαρνήθηκε …» πριν αλέκτορα φωνήσαι τρις ,απαρνήση με».
Ημέρα που σταυρώσαν τον Χριστό.

Παλιά στο Ξηρόμερο,έκαιγαν… τον «Ιούδα»,ένα έθιμο που αναβίωνε κάθε Μεγάλη Πέμπτη.
Μεγάλη Τετάρτη,άντρες,γυναίκες παιδιά μάζευαν ξύλα,κυρίως φρύγανα δηλ.τα κλαριά από πουρνάρια και τα πόστιαζαν στην πλατεία ,έξω από την εκκλησία.
Ο σωρός έφτανε τα δύο μέτρα.

Μεγάλη Πέμπτη διαβάζονται στην εκκλησία τα 12 Ευαγγέλια.
Στο 6ο Ευαγγέλιο,οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα κι απ’ το ιερό βγάζουν Τον Εσταυρωμένο.

Εκείνη την ώρα-συνήθως παιδιά-έβαζαν φωτιά στον «Ιούδα» και οι φλόγες άγγιζαν… τον βαρύ ουρανό κάτω από βαριά  ατμόσφαιρα ,με  υπόκρουση τον ήχο της πένθιμης καμπάνας.
Το Θείο Δράμα,γινόταν  δράμα των πιστών.
Το κάψιμο του «Ιούδα» ,γίνονταν σ’ ανοιχτούς χώρους.
Στα δικά μου παιδικά χρόνια γίνονταν στην αυλή του σχολείου με σωρό από…ελαστικά αυτοκινήτου.
Το κάψιμο του «Ιούδα «έχει «σβήσει «εδώ και χρόνια.
Άλλο ένα έθιμο που χάθηκε.

Πάσχα στο χωριό

Το Ξηρόμερο φόρεσε τα γιορτινά του κι ετοιμάζεται να υποδεχτεί το Πάσχα…τη γιορτή αγάπης.

Οι αμυγδαλιές φόρεσαν ήδη τα καταπράσινα καινούργια τους φύλλα,τα λουλούδια άνθισαν…η γη ντύθηκε με το πολύχρωμο φόρεμά της ,γεμάτο μαργαρίτες.
Οι κουτσουπιές ,τα πιο όμορφα ανθισμένα δέντρα στέκουν καμαρωτές να υποδεχτούν τις Άγιες Μέρες.
Και οι πασχαλιές…μοσχομυρίζουν…ολάνθιστες για να τιμήσουν με το στόλισμά τους τον  Εσταυρωμένο..τον Επιτάφιο …την εικόνα της Ανάστασης.
Τη φύση ανταγωνίζονται κι οι νοικοκυρές του Ξηρομέρου…ασβεστώνοντας τις  μάντρες…φρεσκάροντας τα σπίτια τους…κι ετοιμάζοντας…γλυκά.
Σε λίγες μέρες  αρχίζει Μεγάλη Εβδομάδα κι όλα πρέπει να είναι στην εντέλεια.
Το Ξηρόμερο ετοιμάζεται πυρετωδώς για να υποδεχτεί τους επισκέπτες του..τα παιδιά του …που μένουν μακριά.
Τα ερημωμένα πλέον χωριά περιμένουν με ανυπομονησία να καλωσορίσουν τους «φευγάτους».
Το Πάσχα και το Δεκαπενταύγουστο τα χωριά του Ξηρομέρου ανασταίνονται…αποκτούν ζωή.
Φέτος,λόγω κρίσης πολλοί ενδέχεται να μην έρθουν στο χωριό.
Μια πρόταση, προς τους δημάρχους,να μισθώσουν λεωφορεία για να μπορέσει ο κόσμος να κατέβει στα χωριά.
Αν η απάντηση είναι αρνητική…λεφτά ..δεν υπάρχουν ρωτώ:για τις εκλογές υπάρχουν;
Όταν είναι να  τους ψηφίσουν τότε κάνουν τα αδύνατα δυνατά,για να τους φέρουν στα χωριά…τότε τους θυμούνται.
Τώρα οφείλουν να δείξουν έμπρακτα τη συμπαράστασή τους.
Γιατί το Πάσχα είναι παράδοση… στο χωριό!

Ο «Λάζαρος»

Τα πασχαλινά έθιμα του Ξηρομέρου είναι πολλά.
Σάββατο του Λαζάρου ,τα παιδιά,δένοντας σε ένα ψηλό κοντάρι ένα μεγάλο στεφάνι  από βάγια,κρεμούσαν μεγάλα κύπρια [( εκ του cuprus= χαλκός) τα οποία χρησίμευαν για να μη χάνουν οι βοσκοί τα κοπάδια τους, ακούγοντας τον ξεχωριστό ήχο τους απο μακρινές αποστάσεις] .
Μια εικόνα της Παναγίας (ή άλλη) κρεμασμένη και ένα  άσπρο μαντήλι στόλιζε το δάφνινο στεφάνι.
Συναγωνίζονταν ποιός θα βρεί το μεγαλύτερο κύπρο και ποιός  θα φτιάξει τον καλύτερο «Λάζαρο».
Βαρυφορτωμένος σαν…λατέρνα.
Τα παιδιά ξύπναγαν χαράματα  κι έπαιρναν τους δρόμους λέγοντας πόρτα- πόρτα  τα κάλαντα,συνήθως αγόρια.

Με τέτοιο θόρυβο ,ήθελες δεν ήθελες ξύπναγες κι άνοιγες.
Προειδοποιούσαν για την επίσκεψή τους χτυπώντας το Λάζαρο.
Ο εκκωφαντικός θόρυβος των κουδουνιών και των κύπρων κάλυπτε πολλές φορές τις φωνές των παιδιών που πάσχιζαν ν ακουστούν…καμμιά φορά επειδή δεν ήξεραν ολόκληρα τα κάλαντα ,ο ήχος τους έβγαζε… ασπροπρόσωπους.
Παλιά δεν έδιναν χρήματα αλλά αυγά για να βάψουν το Πάσχα,αμύγδαλα και καρύδια για τα γλυκά .

    ~~   ~~           ~~      ~~

» Λάζαρος και Λαζαρίνα
κλαίει η Μάρθα κι η Μαρία

Λάζαρο τον αδερφό της
τον γλυκύ και καρδιακό της.

Τον μοιρολογούν και λένε
τον μοιρολογούν και κλαίνε
Τρείς ημέρες τον θρηνούσαν
και τον εμοιρολογούσαν
και τη μέρα την Τετάρτη
κίνησε ο Χριστός για να ‘ρθει.

Κι εβγήκε η Μαρία
έξω απο τη Βηθανία
κι εμπρός του γονατίζει
και τα πόδια του φιλεί

Αν ήσουν εδω Χριστέ μου,
δε θα πέθαινε ο αδελφός μου

Μα και πάλι εγώ πιστεύω
Και καλότατα ηξεύρω
οτι δύνασαι αν θελήσεις
και νεκρούς να αναστήσεις.

Τοτε ο Χριστός δακρύζει
και τον Άδη φοβερίζει.

Δεύρο έξω Λάζαρέ μου
φίλε και αγαπητέ μου.
Παρευθύς επελυτρώθη
ανεστήθη κι εσηκώθη
Τότε το Θεό δοξάζουν
και το Λάζαρο εξετάζουν.

Πεσ’ μας Λάζαρε τί είδες
εις τον Άδη που επήγες.

Είδα φόβους,είδα τρόμους
είδα βάσανα και πόνους.

Δώστε μου λίγο νεράκι
να ξεπλύνω το φαρμάκι
της καρδιάς και των χειλέων
και μη με ρωτάτε πλέον».
      ~~           ~~        ~~
Σήμερα τα κάλαντα του Λαζάρου σπάνια ακούγονται στο Ξηρόμερο.
     
Ένα έθιμο που ξεχνιέται σιγά- σιγά.

(Η φωτό είναι απο το Xiromeronews).

Τα βάγια

Σάββατο του Λαζάρου στο Ξηρόμερο όλες οι νύφες,δηλ.αυτές που παντρεύτηκαν στο διαστημα ενός χρόνου από τούτη τη μέρα,ετοίμαζαν τα βάγια.
Ένα παλιό έθιμο του Ξηρομέρου.
Σε μια κόφα έβαζαν λουλούδια,κλαράκια δάφνης,ρύζι ,αμύγδαλα και κουφέτα.
Την κόφα αυτή την  πηγαίνουν στην εκκλησία του χωριού .Με τις δάφνες βάγια στολίζουν την εκκλησία .
Την Κυριακή των Βαΐων η νύφη προσκαλούσε για συνοδεία ,μια παρέα γυναικών: την πεθερά,την κουμπάρα,τις αδερφές της και γειτόνισσες .
Μετά το τέλος της εκκλησίας,οι γυναίκες αυτές πήγαιναν στο σπίτι της νύφης για γλυκό και καφέ.
Τα τελευταία χρόνια τα βάγια τα πηγαίνει η  μάνα της νύφης,καθώς αυτή εργάζεται ή μένει σε πόλη.
Σιγά σιγά η παράδοση χάνεται.

Τα παιχνίδια της γενιάς μου.

Μεγαλώσαμε σε μια εποχή,

που στα σημερινά παιδιά φαντάζει…προϊστορική,γιατί:

Τα παιδιά της γενιάς μου παίζανε σε αλάνες κι όχι σε παιδότοπους.

Τα παιχνίδια ήταν απλά,χειροποίητα,φτιαγμένα με την αστείρευτη φαντασία των παιδιών  κι όχι έτοιμα αγορασμένα επιβάλλοντας συγκεκριμένο τρόπο χρήσης τους και περιορίζοντας την δημιουργικότητά τους.

Προσέξτε ακριβά παιχνίδια των παιδιών σας…παίζουν μ’ αυτά το πολύ μια βδομάδα και μετά πιάνουν την άκρη,ως… τρόπαια.

Τα  δικά μας παιχνίδια  ήταν :

Το στεφάνι  με την αγκλιδέρα.

Αγορίστικο παιχνίδι-το οποίο γινόταν με σιδερένια λεπτή βέργα,που έντυναν με ένα κομμάτι λάστιχο ποτίσματος κλεισμένο σε στεφάνι.

Η αγκλιδέρα κι αυτή φτιαγμένη από σιδερένια βέργα,γυρισμένη καμπυλωτά στην άκρη,σαν εσοχή για να ισορροπεί το κυλιόμενο στεφάνι.

Το ποδόσφαιρο

Στις αλάνες ,στους δρόμους,στα σχολεία,παιχνίδι συνήθως για  αγόρια,πολύ παλιότερα με μπάλα δέρμα από σφάγιο(εγώ δεν την πρόλαβα).

Στα χρόνια μου με δερμάτινη ξεφούσκωτη μπάλα,με χίλια μπαλώματα.

Δεν τους πτοούσε η εμφάνιση της μπάλας..σημασία είχε το παιχνίδι.

Το στριφτό

Ήταν ένα παιχνίδι …τζόγου,της γενιάς μου.

Μαζεύοντας τα χρήματα από τα κάλαντα,επιδιδόμασταν στην ρίψη κερμάτων- ένα κάθε παίκτης συνήθως σε χώρο με υψωμένο τοίχο,οπως αυλή.

Όποιος έριχνε το κέρμα του πιο κοντά στον τοίχο,τα έστριβε,δηλ. τοποθετούσε τα κέρματα κατά μήκος του δείκτη και τα πετούσε πάνω κλίνοντας το χέρι του ελαφρώς προς τα κάτω  ,ρωτώντας πιο πριν τους συμπαίκτες του,τι διαλέγουν εικόνα ή γράμματα.

Επαναλάμβανε το ίδιο ώσπου να μείνει ένας αντίπαλος κερδίζοντας τα κέρματα των συμπαικτών του που έκαναν λάθος πρόβλεψη.

Τα δύο τελευταία νόμισματα, τοποθετούνταν στον αντίχειρα,περασμένο κάτω από το δείκτη,αφήνοντάς τον με δύναμη το κέρματα έφευγαν ψηλά.

Το λαστιχάκι

Ήταν κοριτσίστικο παιχνίδι.

Παιζόταν τουλάχιστο με 3 κορίτσια.

Ένα λάστιχο για ρούχα,περίπου 3 μέτρα με δεμένες τις άκρες του, στηρίζονταν στο πίσω μέροςτων ποδιών των κοριτσιών,σχηματίζοντας ένα μακρόστενο …..σχεδόν ορθογώνιο πλαίσιο.

Υπήρχαν τρία ,τέσσερα στάδια το πατητό,το χαμηλό,το ψηλό και το πολύ ψηλό,ανεβάζοντας τον «πήχυ» κάθε φορά.

Για να κερδίσεις έπρεπε να περάσεις όλες τις δοκιμασίες χωρίς λάθη.

Πως παιζόταν;Με τα δυο πόδια πάταγες την πρώτη πλευρά,την μπροστινή για το 1.

Το 2 γινόταν πατώντας και τις δύο άκρες εναλλάξ,μόνο με το ένα πόδι σε κάθε πλευρά.

Το 3 ,με τα δύο πόδια πατώντας διαδοχικά μία άκρη κάθε φορά.

Το 4 πέρναγες τα πόδια σου κάτω απο την μπροστινή σου άκρη ..

Το 5 ,πήδαγες το  λάστιχο δρασκελίζοντας την κάθε  άκρη διαδοχικά μέχρι το πέντε.

Το 6 γινόταν σαν το 4 αλλά έπρεπε με γρήγορη κίνηση ,να πατήσεις την πρώτη πλευρά.

Το 7 ,δεν θυμάμαι  καλά,μάλλον γινόταν περνώντας το ένα πόδι κάτω από το λάστιχο και το άλλο από πάνω,πατώντας αλλάζοντας τη θέση των ποδιών στο επόμενο,διαδοχικά και εναλλάξ μετρώντας ως το 7.

Το 8 γινόταν σαν το 6 ,πατώντας και την άλλη πλευρά.διαδοχικά.

Το 9 σαν το 7 διαδοχικά,μετρώντας ως το 9.

Τέλος το 10 όπως το 5.

Η αντάνα

Σχεδιάζοντας με κιμωλία την τσιμεντένια αυλή ή δρόμο,έφτιαχναν  πρώτα ένα κύκλο,κολλητά κι άλλον,έπειτα ορθογώνιο χωρισμένο στη μέση κι άλλο κύκλο και τέλος ορθογώνιο.

Πιο παλιά χαράσσονταν στο χώμα.

Ένα κομμάτι κεραμίδι,η λεγόμενη αμάδα, ήταν το «ειση τήριο»  του  κάθε παίκτη για το παιχνίδι.

Πετούσε προσεχτικά την αμάδα να πάει με τη σειρά στο κάθε γεωμετρικό σχήμα και με το ένα πόδι πατούσε στο εσωτερικό των κύκλων ,όχι εκεί που ήταν η αμάδα και στο ορθογώνιο,αν δεν είχε αμάδα με τα δύο πόδια.

Όταν έφτανε στην άκρη,ξαναγυρνούσε στην αρχή της αντάνας.

Αν πάταγε τις γραμμές ή η αμάδα του παίκτη έπεφτε έξω από τα πλαίσια των σχημάτων,έβγαινε από το παιχνίδι.

Το σχοινάκι

Ένα παιχνίδι για αγόρια και κορίτσια .

Είτε μοναχικό,είτε ομαδικό,περνούσαμε ώρες παίζοντας.

Για το μοναχικό,ένα κομμάτι σχοινί αρκετά μακρύ,ρυθμίζονταν τυλιγμένο στο χέρι του παίκτη,λίγο πιο πάνω από το ύψος του.

Το ομαδικό χρειάζονταν 2 άτομα για να το κρατάνε και όσα άτομα ήθελαν «έμπαιναν» κατά μήκος του σχοινιού εν κινήσει,  χωρίς να τους αγγίξει.

Οι παίχτες έσκυβαν  ή πήδαγαν για να αποφύγουν το σχοινί…έτσι παρέμεναν στο παιχνίδι.

Το φιδάκι

Ένα σχοινί… βασταζόμενο από δύο άτομα που με γρήγορες κινήσεις πάλλονταν σαν φίδι.

Οι παίκτες πηδούσαν πάνω από αυτό αποφεύγοντας το άγγιγμά του για να μη χάσουν.

Σιγά σιγά ύψος του σχοινιού ανέβαινε.

Άλλα ομαδικά παιχνίδια

όπως τα μήλα,το κορόιδο παίζονταν με μπάλα…το κυνηγητό… κλέφτες κι αστυνόμοι…αγαλματάκια ακίνητα, μας απορροφούσαν τόσο,ώστε οι μανάδες μας έβγαιναν ψάχνοντας να μας βρούν.

Υπήρχαν κι άλλα αυτοσχέδια χειροποίητα  παιχνίδια

όπως ,σφεντόνες, καροτσίνια… ατομικά και πιο …εξελιγμένα.

Στο καροτσίνι περνούσαν έναν   άξονα με ρόδες φτιαγμένο από λεπτή σιδερένια βέργα ή χοντρό σύρμα,περνώντας τον,  στην άκρη ενός  καλαμιού,ανοίγοντας μια τρύπα.

Στην άλλη άκρη του καλαμιού,εμπαινε το τιμόνι …κι αυτό φτιαγμένο από χοντρό σύρμα και συνδεόμενο με τον κάτω άξονα ,από το εσωτερικό του καλαμιού μάλλον  με κάποιο  άλλο κομμάτι σύρμα.

Και τα… super… καροτσίνια τα οποία είχαν σκελετό σαν  αυτοκινήτο τύπου…φόρμουλα 1.

Το μόνο που του έλειπε ήταν  η σκεπή.

Κινούνταν με πεντάλ από παλιά ποδήλατα  και έμπαιναν 2 και τρία άτομα.

Μη φανταστείτε οτι πήγαιναν γρήγορα ,όσοι δεν τα προλάβατε,μια χελώνα γρηγορότερα πήγαινε.

Παιχνίδια απλά…κάνοντας όμως περήφανο τον κατασκευαστή του…ζωηρεύοντας τη φαντασία του.

Ένιωθαν όπως νιώθει σήμερα κάποιος που έχει…Πόρσε!

Παρ’όλο που τα πόδια ήταν μελανιασμένα … τα γδαρσίματα… αποτελούσαν.. παράσημα …περνούσαν απαρατήρητα ,κανείς δεν έδινε σημασία,παρά μόνο όταν το αίμα έτρεχε …ποτάμι..

Τότε ανησυχούσαμε κι επιστρέφαμε σπίτι…καμμιά φορά τις τρώγαμε επειδή….χτυπήσαμε!!!

Έτσι μεγαλώσαμε ..παίζοντας ξένοιαστα ,με βασικό σχολικό πρόγραμμα,χωρίς εξωσχολικές δραστηριότητες…χωρίς την υπερπροστασία των μεγάλων…ανεξάρτητα...χωρίς playstation… κινητά τηλέφωνα,internet,psp …χωρίς ατελείωτες ώρες μπροστά στην τηλεόραση με  Digimon,Pokemon…αλλά λίγη ώρα  με στρουμφάκια….Μπάκς Μπάνι…Κάντυ,Κάντυ.. και…Φρού- Φρού .

Μεγαλώσαμε  έτσι…απλά…αλλά .δημιουργικά,ομαδικά και…ξέγνοιαστα !

Προλήψεις και δεισιδαιμονίες του Ξηρομέρου

Παλιά,κάθε κίνηση των ανθρώπων,στοιχειώνονταν από προλήψεις και δεισιδαιμονίες.

Κάθε εκδήλωση, κάθε φάση της ζωής του ανθρώπου  βασίζονταν πάνω σ’ αυτές.

Όταν κάποιος αρραβωνιάζονταν και το σπίτι είχε δυο πόρτες ,οι επισκέπτες ,έφευγαν απο την πόρτα που μπήκαν… για να μη χαλάσει το προξενειό.

Όταν άλλαζαν τα στέφανα και η κορδέλα καιγόταν από την λαμπάδα ,όλοι οι προσκεκλημένοι τρόμαζαν γιατί το θεωρούσαν κακό σημάδι…δηλαδή  χωρισμό ή θάνατο…

Το ζευγάρι ,ώσπου να χρονίσει απαγορεύονταν να παρακολουθήσει το μυστήριο άλλου γάμου,κηδείας ή να γίνουν κουμπάροι.
Επίσης οι νιόπαντροι δεν έτρωγαν κόλυβα.

Αν κάποιος πέθαινε σε σπίτι που είχαν κανονίσει γάμο και δεν γινόταν ν’ ακυρωθεί,έβγαζαν το νεκρό από το παράθυρο για να μπεί η νύφη από την πόρτα ή το αντίστροφο.
Αυτό γινόταν αν δεν είχε περάσει ένας χρόνος από το θάνατό του «σπιτίσιου».

Τα κόλυβα που έφερναν από άλλο  σπίτι δεν τ’ άφηναν μέσα όταν επέστρεφαν  στο σπίτι τους  να τα βρεί το ξημέρωμα.
Το κερί  που προοριζόταν  για κηδεία,το άφηναν  έξω στο παράθυρο.

Τους νεκρούς τους φύλαγαν τη νύχτα,για να μην περάσει γάτα ή σκύλος από πάνω του και…βρυκολακιάσει!!!

Στη νύφη,δεν έδιναν γαρυφαλλιές για να μην κάνει κορίτσια,ούτε κρεμμύδια για να μην είναι η ζωή της γεμάτη δάκρυα.

Όταν η πεθερά πέθαινε πριν να κλείσει χρόνο το  νιόπαντρο ζευγάρι ,οφειλόταν στο ότι η νύφη  μπαίνοντας στο σπίτι….κοιτώντας την… γαύγιζε σιωπηλά!!!
Οι συμπεθέροι δεν αντάλλασαν κουτάβια και γάτες,για να μην…τσακώνονται μεταξύ τους.

Ακόμα και η καθημερινότητά τους πλαισιώνονταν από προλήψεις.

Δεν έκαναν τίποτα απερίσκεπτα
Όταν έπεφτε ο ήλιος δεν έδιναν αλάτι,προζύμι,την σίτα  ,αυγά …δεν σκούπιζαν το σπίτι  και δεν πέταγαν τη  στάχτη από το τζάκι.
Αυγά δεν έδιναν για να μην καυγαδίζουν μέσα στο σπίτι…

Επίσης,θεωρούσαν κακό να
σκουπίζουν την ώρα που φεύγει ο άνδρας από το σπίτι ή όταν τα μικρά παιδιά άγγιζαν τη σκούπα τα έβαζαν να την πατήσουν για…να μην κοντύνουν ;;;
Αν κάποιος επισκέπτης διάβαινε το κατώφλι ενός σπιτιού «πέφτοντας»  πάνω στη νοικοκυρά που σκούπιζε και ..μάλλον κατά  λάθος τον άγγιζε η σκούπα, θεωρούσε ως κακό σημάδι κι ως ανεπιθύμητος από την οικοδέσποινα.

Ακόμη και σήμερα,όταν φεύγει κάποιος μακρινό ταξίδι δεν σκουπίζουν πριν διαβεί θάλασσα. Μερικοί λόγω άγνοιας μάλλον ,δεν σκουπίζουν,ώσπου να φτάσει στον προορισμό του.
Όταν κάποιος έφευγε  ταξίδι πίσω του έριχναν καθαρό νερό πίσω του για να πάει στο καλό…
«σταυρώνοντάς τον».
Νερό έριχναν κι όταν έφευγαν τα προικιά από το σπίτι της νύφης .

Οι τσοπάνηδες δεν τσούγκριζαν κόκκινα αυγά ,ούτε καν τα έπιαναν την ημέρα του Πάσχα ,αλλά την Δευτέρα της Λαμπρής,για να μη βγάλουν τα αιγοπρόβατα ,εξογκώματα και αυτοί ήταν που πρόσεχαν πάρα πολύ ώστε να μη δίνουν «απαγορευμένα» πράγματα τη νύχτα.

Όταν χυνόταν το αλάτι ήταν γρουσουζιά όπως και το σπάσιμο του καθρέφτη.
Αν κάποιος επισκέπτης ήταν ανεπιθύμητος   ή …Αρμένης έριχναν κρυφά πίσω του αλάτι και κείνος ως δια μαγείας… έφευγε.

Η λεχώνα απαγορεύονταν να βγεί έξω πριν της διαβάσει ο παπάς την ευχή,πριν να περάσουν σαράντα μέρες.
Αν ήταν ανάγκη να πάει κάπου,έπρεπε να πιαστεί από μεταλλικό πόμολο ή να πατήσει σε κάτι μεταλλικό,για να μην… σπάνε τα γυαλικά.
Την νύχτα δεν έβγαινε έξω γιατί γύρω της μάζευε κακά πνεύματα,ακόμα κι αν αυτή  ήταν  μέσα στο σπίτι …τα πνεύματα
περιφέρονταν  γύρω από αυτό.

Σίγουρα υπάρχουν κι άλλες αμέτρητες προκαταλήψεις που δεν ανέφερα.

Ακόμη και σήμερα είναι πολλοί αυτοί που «εξετάζουν»την κάθε τους κίνηση.

Η λεχώνα δε βγαίνει έξω νύχτα, το κερί έξω απο το σπίτι,μετά απο κηδεία πριν μπεί στο σπίτι του κάποιος ρίχνει νερό στο πρόσωπό του,δεν δίνουν αυγά,οι τσοπάνηδες δεν αγγίζουν ή δεν  τρώνε κοκκινα αυγά τη μέρα του Πάσχα…
Κι όλα αυτά στο…
Ξηρόμερο … του 2012!

Η ξυλογλυπτική στο Ξηρόμερο

Η ξυλογλυπτική,στα μέρη μας,είναι μια ξεχασμένη,αλλά αξιοθαύμαστη τέχνη.
Σήμερα,αν κάποιος ασχολείται ακόμα με την ξυλογλυπτική,είναι ηλικιωμένος.

Μια τέχνη,που δεν διδάσκονταν σε σχολή αλλά παρατηρώντας κάποιον που ασχολούνταν μ’ αυτή και με τις φιλότιμες υποδείξεις του στον ενδιαφερόμενο.

Για να ασχοληθεί κάποιος μ’ αυτή έπρεπε να έχει προσωπικό ζήλο.
Συνήθως, ασχολούνταν  οι τσοπάνηδες ,που το καλοκαίρι είχαν απεριόριστο ελεύθερο χρόνο.

Τις τεχνοτροπίες και τα μυστικά της ξυλογλυπτικής,διδάχτηκαν από  πρώην φυλακισμένους.
Ξυλόγλυπτες δημιουργίες,είναι οι ρόκες,σφραγίδες άρτου,εικόνες,γκλίτσες, κουτάλες, στεφάνια, πλαστήρες, πλάστες και σπάνια εικονοστάσια.

Οι ρόκες,ήταν κεντημένες στην κεφαλή τους με ανάγλυφες παραστάσεις,που εμοιαζαν με αυτή των πρωτόπλαστων ή τρισδιάστατα σκαλισμένες.

Οι γκλίτσες σκαλίζονταν  στη λαβή.
Οι εικόνες και οι σφραγίδες λαξεύονταν εξ’ ολοκλήρου και έπαιρνε μήνες για να τελειοποιηθούν.
Τα στεφάνια,οι πλαστήρες και οι πλάστες δεν είχαν ιδιαίτερο κόπο,αλλά έπρεπε να είναι ολόισια,χωρίς εξογκώματα.

Το ξύλο δουλεύονταν χλωρό κι αφού το καθάριζαν το έβαζαν σε νερό για να φουσκώσει και να μαλακώσει.
Αφού του έδιναν τη μορφή που ήθελαν το έκαιγαν ,συνήθως αυτά που έπρεπε να είναι ολόισια όπως αγκλιτσόξυλα,πλάστες κ.λ.π.

Τα ξύλα που προτιμούσαν ήταν αγριοκερασιά,αγριοτριανταφυλλιά,μαυραγκαθιά.
Η μαυραγκαθιά,δίνει βυσσινόμαυρα δημιουργήματα.

Τα εργαλεία της ξυλογλυπτικής ήταν το ξυλοφάι,σαν χοντρή λίμα που μ ‘αυτό έδιωχναν τα μεγάλα εξογκώματα,το γυαλόχαρτο για την τελική λείανση,το κοπίδι για τρύπες και κεντήματα και το ξυράφι,είτε ίσιο,είτε γυρισμένο για να καταφέρνει τα κοίλα σημεία,όπως στις κουτάλες.Η άκρη της κουτάλας,σκαλίζονταν με λεπτοδουλεμένο κέντημα.
Τα γλυπτά,τα περνούσαν με λάδι,για να έχουν πιο έντονο γλυκό χρώμα και γυαλάδα.
Στις εικόνες βάζουν βερνίκι.
Ο καλός τεχνίτης ξεχώριζε από την  έμφαση που έδινε στην  λεπτομέρεια.<br

Εντύπωση μου έκανε μια γκλίτσα ενός παππού από Τρύφου,που στη λαβή της είχε πλεγμένα δυό φίδια,με το κεφάλι να καταλήγει στην κορυφή.Η  παράσταση πλαισιωνόταν από ανάγλυφα φύλλα,που δημιουργούσαν την ψευδαίσθηση οτι είναι ολοζώντανα
ανάμεσα σε βλάστηση.
Όπως και μια ξυλόγλυπτη χειροποίητη ομώνυμη  εικόνα,πριν από 20 χρόνια στο ξωκκλήσι της Αγ.Παρασκευής Μπόικου.Ήταν φτιαγμένη με περίσσια αγάπη και το αποτέλεσμα,σίγουρα ήταν δουλειά πολλών μηνών και απεριόριστης  υπομονής.

Σήμερα,οι ξυλόγλυπτες δημιουργίες κοσμούν τα λαογραφικά μουσεία ενώ σκαλιστές χειροποίητες εικόνες,ξωκκλήσια.

Πώς να σώσετε τα φυτά σας από την παγωνιά

Τα φυτά εξωτερικού χώρου,είναι εκτεθειμένα στην κακοκαιρία.
Για να μην τα κάψει ο πάγος,τα σκεπάζουμε με νάυλον.
Αν είναι πολλά ή η παγωνιά τα βρήκε ξεσκέπαστα,τα φυτά μαραίνονται σαν να έχουν βράσει.
Υπάρχει λύση.
Κλαδέψτε τα πειραγμένα σημεία των φυτών,αν χρειαστεί και ολόκληρο,αφήνοντας την καρδιά του,δηλαδή το νέο μπουμπούκι ή βλαστάρι.
Μην τα φοβάστε θα ξαναρίξουν.
Τέτοια φυτά είναι οι τριανταφυλλιές,αν και είναι δύσκολο να καούν ολόκληρες.
Τα πολύ ευαίσθητα είναι τα κρίνα,οι γαρυφαλλιές,οι γαρδένιες,οι καμέλιες,οι μπιγκόνιες και γενικά όλα τα φυτά που έχουν σαρκώδη  ή λεπτά φύλλα.
Οι πρώτες ζεστές μέρες της Άνοιξης θα τα αναζωογονήσουν,θ ‘ αναγεννηθούν.
Αν δεν τα κλαδέψετε το κάψιμο θα προχωρήσει ως τη ρίζα τους και θα ξεραθούν.

Ξεχασμένες συνταγές

Η μπαζίνα,ήταν το φαγητό που ανάθρεψε γενιές ολόκληρες,ένα φαγητό,που κράτησε ζωντανούς τους  Ξηρομερίτες τα δύσκολα  χρόνια,τα χρόνια της κατοχής.
Όπως η μπομπότα και η κουλούρα .
Όλα αυτά,γινόταν  με καλαμποκίσιο αλεύρι,γιατί το καθάριο,δηλ.το σταρένιο,ήταν είδος πολυτελείας.
Οι Ξηρομερίτισσες μανάδες,προκειμένου να ταΐσουν τα παιδιά τους,γινόταν οι πιο δημιουργικοί σεφ,συνδυάζοντας απλά και υπάρχοντα  υλικά .
Έτσι,βγήκε η μπαζίνα,η μπομπότα και η κουλούρα.
Τα φαγητά της φτώχειας,τα φαγητά της σωτηρίας.
Η μπομπότα,είναι πιο παλιά,-ίσως κι οι άλλες ,δεν είμαι σίγουρη-φτιάχνονταν από το ‘ 21.

Μπαζίνα

Παλιά η μπαζίνα,γινόταν με ξίγκι και όσες είχαν έβαζαν βούτυρο και κομματάκια  τσιγαρίδες,αν υπήρχαν  και τα υπόλοιπα υλικά,τα πρόσθεταν,αν όχι την έφτιαχναν «κατώτερη.»

Υλικά

2 ποτήρια αλεύρι καλαμποκίσιο
1 1/2  λίτρο νερό
1 μεγάλο κρεμμύδι,ξερό ψιλοκομμένο
1/2 -1 ποτήρι λάδι ή βούτυρο.
1 1/2 κουτ.γλυκού αλάτι ψιλό
150 γρ.τυρί φέτα τριμμένη με το χέρι.

Εκτέλεση

Βάζουμε το νερό να ζεσταθεί και προσθέτουμε το αλεύρι και το αλάτι,ανακατεύοντας  συνέχεια με ξύλινη κουτάλα.
Όταν αρχίζει να πήζει και να κάνει τις πρώτες φουσκάλες,κατεβάζουμε από τη φωτιά.
Σε τηγάνι ,ρίχνουμε το λάδι κι όταν κάψει προσθέτουμε το κρεμμύδι,αφήνοντάς το να ροδίσει.
Το αδειάζουμε στο κουρκούτι και προσθέτουμε τη φέτα ανακατεύοντας να πάει παντού.
Σερβίρεται ζεστή.
Το καλαμποκίσιο δεν δένει όπως το σταρένιο,δίνει την εντύπωση μικροσκοπικών σβόλων.

Μπομπότα.

Η μπομπότα ,ήταν άλλο ένα γρήγορο φαγητό με ροκίσιο αλεύρι και ψημένη στη χόβολη,καλυμμένη με στάχτη και κάρβουνα.
Τρώγονταν αμέσως,γιατί την επομένη δεν κόβονταν με τίποτα,αλλά ήταν μια λύση για να μην τρώνε πολύ.
Για την μπομπότα,έκαναν την ίδια διαδικασία με τη μπαζίνα,χωρίς κρεμμύδι.
Μερικές έβαζαν και μικρά κομμάτια τσιγαρίδας ή φέτα- αν είχαν.
Έβραζαν το κουρκούτι,το ζύμωναν με την κουτάλα και το έπλαθαν σαν καρβέλι πατημένο.
Παραμέριζαν την στάχτη στη γωνιά του τζακιού και την έ ψηναν εκεί,σκεπάζοντάς την με κάρβουνα και…στάχτη.
Τρωγόταν την ίδια μέρα.

Κουλούρα

Η κουλούρα με ροκίσιο ,ίσως να έχει κι άλλη ονομασία,ήταν   παρόμοια  με την μπομπότα.
Αν υπήρχε καθάριο αλεύρι,ανάπιαναν από το βράδυ προζύμι και την επομένη,την ζύμωναν.
Το ζύμωμα γινόταν με κουτάλα,δεν το δούλευαν πολύ,το ροκίσιο σκόρπαγε,το άφηναν να γίνει,δεν φούσκωνε όπως με  το  σταρένιο,αλλά ξαφρούλιαζε.
Το μείγμα ήταν πιο αραιό,από τη μπαζίνα,όχι σφιχτή ζύμη.
Το άδειαζαν σε λαδωμένο τηγάνι ή ταψί και το έψηναν στην φωτιά,πάνω στην πυροστιά ή σε ξυλόφουρνο .
Ακριβή δοσολογία δεν έχω για κουλούρα.
Στο περίπου
3 ποτήρια νερό
1 1/2 ποτήρι αλεύρι ροκίσιο
100 γρ.φέτα τριμμένη με το χέρι 2 κουτ.του γλυκού αλάτι ψιλό
Λίγο λάδι

Γρήγορο και απλό φαγητό ήταν και η λαδοκουλούρα ή πιρπίρα;;( διορθώστε με,αν κάνω λάθος),η οποία γινόταν με σταρένιο αλεύρι και λάδι,κάτι σαν τη σημερινή σφολιάτα.
Το άνοιγαν σε φύλλα,το λάδωναν ,ξανά άνοιγμα σε φύλλο,όσες είχαν  έβαζαν  φέτα και το έψηναν στο τζάκι,είτε στα κάρβουνα,είτε στην πυροστιά.

Αυτά τα φαγητά,που εμείς σνομπάρουμε,γλύτωσαν τον κόσμο από το λιμό.

Πάμε για σπιράγγια ( σπαράγγια);

Τα σπιράγγια-έτσι τα λέμε στο Ξηρόμερο-είναι οι βλαστοί από το  ομώνυμο αγκαθωτό αναρριχόμενο φυτό.
Είναι αυτοφυές και  φυτρώνει σε περιοχές με χαμηλό υψόμετρο.
Βέβαια όσο πιο ψηλά,είναι η περιοχή που φυτρώνουν τόσο πιο νόστιμα είναι, αλλά εκεί  αργούν να φυτρώσουν.
Τώρα που είναι Μάρτης,τα πρώτα βλαστάρια κάνουν την εμφάνισή τους,όπως και μετά τα πρωτοβρόχια του φθινοπώρου.
Οι βροχές και οι ζεστές μέρες του Μάρτη ευνοούν την ανάπτυξή τους.
Πλούσια σε βιταμίνες και με πολλά ωφέλη,για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Φυτρώνουν συνήθως,μέσα σε φράχτες,δίπλα σε πουρνάρια και μέσα σε ασφάκες (θαμνώδες φυτό,με αποπνικτικό χνούδι).
Σε χέρσα χωράφια,θα τα βρείτε διάσπαρτα.
Σε σκιερά μέρη, κάτω από δέντρα είναι πράσινα,ενώ αν είναι στ ‘ ανοιχτά κάνουν ένα βυσσινοπράσινο χρώμα.
Πολλοί,δυσκολεύονται να τα μαζέψουν,εξ’αιτίας του χρώματός τους,δεν ξεχωρίζουν ανάμεσα στη βλάστηση.
Με περισσότερη παρατηρητικότητα,αν αποφασίσετε να μαζέψετε,θα διαπιστώσετε οτι είναι πάρα  πολλά.
Σε μια βδομάδα θα φαίνονται από μακριά.
Σε πιο χαμηλές σε υψόμετρο περιοχές,έχουν ήδη βγεί.

Όλο το Ξηρόμερο,είναι γεμάτο από  άγρια σπαράγγια .
Αυτή την εποχή είναι πολύ τρυφερά,δε χρειάζονται καθάρισμα.
Κόβουμε τα σπαράγγια,ως το σημείο που σκληραίνουν.
Πλένουμε και βράζουμε σε αλατισμένο νερό.
Επειδή μυρίζουν και πικρίζουν ,βράζουμε αλλάζοντας 1-2 φορές το νερό τους.
Προσθέτουμε αλάτι και στο πιάτο ελαιόλαδο και ξύδι.
Τόσο απλά!

Άνθισε και πάλι η αμυγδαλιά

Η αμυγδαλιές ,λόγω κακοκαιρίας μάλλον,άργησαν ν’ ανθίσουν.
Άλλες χρονιές,αρχές Φλεβάρη,είχαν  ήδη ντυθεί στ ‘ άσπρα.
Μεσ’ την κοιμισμένη,ακόμα φύση,η αμυγδαλιά,φοράει τα λευκά της και αφήνεται στο έλεος της κακοκαιρίας.
Είναι η νύφη του χιονιά!
Πρώτη ανθίζει και τελευταία δίνει τους καρπούς της.
Όλο το Ξηρόμερο,στολίζουν οι αμέτρητες ανθισμένες αμυγδαλιές.
Τα άνθη της λευκά και απαλά ρόζ,με διακριτικό άρωμα  και  φόντο το μπλε τ’ ουρανού,δίνουν την εντύπωση  μιας γιορτινής ατμόσφαιρας !
Τελικά τα πιο όμορφα πράγματα είναι …τα απλά!

Πώς φτιάχνουμε χαρταετό

Παλιά,στα χωριά μας,οι χαρταετοί ήταν χειροποίητοι.
Δεν ήταν τόσο εντυπωσιακοί,αλλά η κατάκτηση του ουρανού,έκανε περήφανους τους κατασκευαστές τους.
Σχεδόν,όλοι φτιάχνανε χαρταετό.
.
Απαραίτητα υλικά τα καλάμια,η ζυμαρόκολλα (με νερό κι αλεύρι ή κόλλα υγρή) εφημερίδες και δυνατό σπάγγο.
Αν ο εντυπωσιακός αγορασμένος αετός σας παρ’όλο που έχει  αέρα δεν πετάει ακολουθήστε τις οδηγίες και με όλη την  φαντασία σας,δημιουργήστε έργα τέχνης πάνω σ αυτόν.
Κατασκευάστε τον αετό μαζί με τα παιδιά,η χαρά τους θα είναι απερίγραπτη.

Υλικά

Ένα μεγάλο καλάμι ή 3 λεπτά σανιδάκια.
1 μεγάλο σωληνάκι κόλλα για χαρτιά
2 μεγάλες  ψιλές λαδόκολλες  ή μεγάλες πολύχρωμες κόλλες.
1  μεγάλο κουβάρι δυνατό σπάγγο.

Οδηγίες

Κόβουμε το καλάμι στα τρία,βγάζοντας 3 καλάμια 2 εκ.περίπου.Τα κόβουμε  έτσι ώστε να μην είναι πολύ κοίλα.
Τις δύο  ακτίνες
( ακτίνα 1,2)τις κόβουμε  ίσες μεταξύ τους και ως  στα 2/3 της τρίτης( ακτίνα 3)
Τα δύο όμοια κομμάτια τα ενώνουμε, έτσι ώστε να σταυρώνουν στο κέντρο τους
(σημείο Κ) ή λίγο ψηλότερα ,δένοντάς τα γερά με σπάγγο,αφήνοντας σπάγγο περίσσευμα (σημείο Μ).
Το τρίτο κομμάτι (3)το τοποθετούμε πάνω από τα άλλα δύο ,οριζόντια στην ένωση των άλλων δύο (σημείο Κ).
Στερεώνουμε την άκρη του σπάγγου σε μία άκρη του σκελετού.
Τεντώνοντας τον σπάγγο,ενώνουμε  τις άκρες του σκελετού στερεώνοντας τον σπάγγο σε κάθε μία από αυτές.
Προσέχουμε οι δύο  πάνω πλαϊνές εξωτερικές πλευρές του σκελετού ,να είναι ίσες μεταξύ τους.
Τοποθετούμε τη λαδόκολλα σε μεγάλη επιφάνεια και βάζουμε τον σκελετό από πάνω.
Προσεχτικά,κόβουμε περιμετρικά στο σχήμα του σκελετού,αφήνοντας 3-5 εκατοστά για το δίπλωμα.
Βάζουμε κόλλα στο περιθώριο και κολλάμε,γυρίζοντας προς τα μέσα.
Κατόπιν,το περίσσευμα του σπάγγου στο κέντρο το περνάμε από την καλή πλευρά του αετού ,κάνοντας μια μικρή τρύπα,ίσα- ίσα να χωράει ο σπάγγος.
Πριν το περάσουμε «ζυγίζουμε » τον αετό, έτσι ώστε ο σπάγγος να είναι κάθετα προς το κέντρο του,ρυθμίζοντας το κέντρο βάρους του.

Ζύγια του αετού

Παίρνουμε την άκρη του κουβαριού ,δένουμε  στην πάνω άκρη του αετού (1Α) το περνάμε τεντωμένο στο κέντρο φτάνοντας στην άλλη πάνω άκρη (2Α) στερεώνουμε  καλά και κόβουμε τον σπάγγο.
Το σπάγγο που βγαίνει από το κέντρο (σημείο Μ),το περίσσευμα που αφήσαμε τον δένουμε καλά στο κέντρο του σπάγγου (με κόκκινο σημείο Ε),ώστε γυρνώντας τον προς τα κάτω να κάνει μια πυραμίδα περίπου 15-20 εκατοστών.
Στην ένωση αυτή,στο τέλος δένουμε την άκρη του κουβαριού.

Η ουρά του αετού.

Στις δύο κάτω άκρες του αετού,δένουμε άλλο κομμάτι σπάγγου αρχίζοντας απο τη μια (2Β),τεντώνοντας το σπάγγο,φτάνουμε στο κέντρο,χωρίς να δέσουμε και στερεώνουμε στην απέναντι  κάτω άκρη(1Β).Στο κέντρο αυτού του σπάγγου (σημείο Τ) ,θα δέσουμε καλά τον σπάγγο με τις κόλλες.
Για την ουρά θα χρειαστούμε πολλές  κόλλες στο μέγεθος φύλλου τετραδίου.
Κόβουμε  το φύλλο σε 6-7 λωρίδες  περίπου  5 εκ. πιο κάτω από την άλλη άκρη της κόλλας.
Ανάλογα με το μέγεθος του αετού και η ουρά του.
Η ουρά πρέπει να έχει 5πλάσιο μήκος από το ύψος του αετού,για καλύτερη ισορροπία.
Αν ο αετός μας,είναι 1 μέτρο,τότε θα κόψουμε 5 μέτρα σπάγγο και πάνω σ αυτό θα δέσουμε τις λωρίδες.
Τις δένουμε έτσι ώστε το τέλος της μιας να σκεπάζει την άλλη εως 2-3 εκατοστά.
Έτοιμος!
Αμόλα Καλούμπα!

Ο λύκος και τα πρόβατα

Πριν πολλά χρόνια τα Ακαρνανικά βουνά,ήταν γεμάτα λύκους.
Αποτελούσαν όμως μόνιμη απειλή για τους κτηνοτρόφους και δεν ήταν λίγες οι φορές που αποδεκάτιζαν ολόκληρα κοπάδια,όταν «έπεφταν» πεινασμένες αγέλες.
Οι βοσκοί,προκειμένου,να προστατέψουν την περιουσία τους…τα ζωντανά τους,σκότωναν τους λύκους,με αποτέλεσμα την εξαφάνιση του είδους,στην περιοχή μας.
Η ιστορία που θα αφηγηθώ,είναι πραγματική.
Συνέβη,πριν πολλά χρόνια,στα Ακαρνανικά όρη.
Κάποτε,ήταν ένας βοσκός.
Καθώς βοσκούσε τα προβατά του στο βουνό,είδε έναν λύκο.Ο λύκος,μόλις τον είδε να πλησιάζει άρχισε να γρυλίζει,δείχνοντας τα δόντια του.
Ο βοσκός τον θεώρησε απειλή  και τον σκότωσε.
Πίστεψε οτι θα επιτεθεί στο κοπάδι του.
Ο λύκος όμως αγρίεψε,γιατί ήταν θηλυκός … ήταν λύκαινα…και σαν μάνα,προειδοποιούσε γρυλίζοντας,οτι είναι αποφασισμένη να προστατέψει το μικρό της.
Ο βοσκός, αντιλήφθηκε το λάθος του,όταν ήταν ήδη αργά.
Πιο πίσω,το μικρό λυκάκι,ένα όμορφο κουταβάκι,που μόλις έκανε τα πρώτα του βήματα.
Ο βοσκός,πήρε το μικρό,απροστάτευτο λυκάκι,στην καλύβα του.Το τάιζε γάλα από τα πρόβατά του ,φροντίζοντάς το σαν  μωρό.
Μέρα με τη μέρα,μεγάλωνε,το πρόβειο γάλα,το έκανε δυνατό.
Το λυκάκι,εξημερώθηκε κι έβλεπε τον βοσκό σαν οικογένειά του.
Ήταν ένα όμορφο παιχνιδιάρικο κουτάβι,που μεγάλωνε,ανάμεσα,στα πρόβατα.
Τα κυνηγούσε,θέλοντας να παίξει,τ ‘αρνάκια έτρεχαν μαζί του και  ακόμα και τα δύσπιστα κριάρια εξοικειώθηκαν μαζί του.
Μόλις ερχόταν το αφεντικό του,έκανε του κόσμου τα κόλπα,για να τραβήξει την προσοχή του.
Κι ο βοσκός,ασχολούνταν πολύ μαζί του,το αγαπούσε,σαν άνθρωπο.
Κάποια μέρα,το μικρό κουτάβι,έγινε ένας όμορφος λύκος,με υγιές τρίχωμα και λαμπερά μάτια.
Ήταν το καμάρι του βοσκού.
Οι άλλοι τσοπάνηδες,τον απέφευγαν,έδειχναν δύσπιστοι ως προς την εξημέρωση του λύκου.
Ο βοσκός δεν έτρεχε,πίσω από τα πρόβατα ,ο λύκος πια, ήταν οδηγός και προστάτης του κοπαδιού.
Τα συνόδευε στο λιβάδι και τα οδηγούσε πίσω στο μαντρί τους.
Κι αυτά, υπάκουαν  αμέσως στο «γαύγισμά’ του.
Μια μέρα,ο βοσκός,αναγκάστηκε να κατέβει στο χωριό,αφήνοντας… τον λύκο με τα πρόβατα.
Οι υπόλοιποι του έλεγαν κοροϊδευτικά …»άφησες το λύκο,να φυλάει τα πρόβατα;»
Ο βοσκός όμως,έδειχνε απόλυτη εμπιστοσύνη στον πιστό του φίλο,αδιαφορώντας για τα σχόλιά τους.
Όταν το βράδυ,επέστρεψε,βρήκε τέσσερα,πέντε πρόβατα φαγωμένα,να κείτονται στο έδαφος κι ο λύκος να στέκει πιο πέρα κοιτώντας  τον μελαγχολικός κι απορημένος, γύρω από το στόμα,γεμάτο αίματα.
Χωρίς δεύτερη σκέψη, άδειασε το τουφέκι πάνω του.
Ερευνώντας το βοσκοτόπι του, και για άλλα φαγωμένα πρόβατα,προς μεγάλη του έκπληξη,είδε έναν άλλο λύκο νεκρό ,με έντονες βαθιές δαγκωματιές  στο κορμί του.
Γυρίζει ξανά στο δικό του λύκο και είδε οτι πάνω από το λαιμό του,είχε κι αυτός σοβαρά βαθιά τραύματα .
Ο φίλος του,δεν τον πρόδωσε… φάνηκε άξιος της εμπιστοσύνης του,πολεμώντας το ίδιο του το αίμα,για το αφεντικό του.
Η ιστορία αυτή μας διδάσκει πολλά:
Πριν κρίνεις σκέψου….
Μήν ακούς τη γνώμη των άλλων,Εμπιστέψου το ένστικτό σου…και τέλος….
Μάθε από τα λάθη σου!

Τα δύσκολα χρόνια

Συζητώντας με ηλικιωμένους,μαθαίνουμε πράγματα ,άγνωστα σε μάς.
.

Πολλοί,θυμούνται εκείνα τα χρόνια,με νοσταλγία…χρόνια δύσκολα αλλά   …χαραγμένα  στην μνήμη τους, ως… παιδικές,όμορφες αναμνήσεις!

Μιλάω για τις εποχές φτώχειας στην Ελλάδα και  συγκεκριμένα στο Ξηρόμερο.
Όταν οι συνθήκες εργασίας,ήταν αμείλικτες με την ανθρώπινη αντοχή….όταν η διατροφή,ήταν λιτή..με ένα κομμάτι ξερό ψωμί κι ελιές,αναγκάζονταν να οργώνουν όλη μέρα με τα άλογα και το σιδερένιο αλέτρι.. να φυτεύουν όλη μέρα καπνό…. να σκαρφαλώνουν τις κορυφές του Μπούμιστου και στο Περγαντί με τα γίδια….και περπατώντας μέρες να φτάνουν στις πλαγιές του Πεταλά,βοσκώντας γουρούνια ..
Κι όμως…άντεξαν…επέζησαν,έγιναν πιο δυνατοί,λόγω σκληραγωγίας.
Το ψωμί,επίτηδες ξερό ,για να μην καταναλώνεται.
Μιλάω για τότε,που γυρνώντας κατάκοποι,  σ’ένα σπίτι που συζούσαν μαζί με άλλα δέκα άτομα,χωρίς ανέσεις,χωρίς θέρμανση.
Δεν ακούγεται και τόσο τραγικό.
Αν όμως επισημάνω,οτι τα σπίτια αυτά ήταν ανοιχτά από παντού…ο  παγωμένος αέρας θέριζε τον χειμώνα από τα ξύλινα παράθυρα….όταν  η κεραμοσκεπή,χωρίς ταβάνι,έσταζε κι αναγκάζονταν να βάζουν τενεκεδάκια για  να πιάνουν τις σταλαγματιές…
Και το πάτωμα,πατημένο χώμα στρωμένο με λινάρι κι από πάνω τα μάλλινα στρωσίδια.
Σ ‘ένα σπίτι …δυό δωμάτια  όλο κι όλο,εκεί τα πεθερικά,το ζευγάρι,τα παιδιά….όλοι μαζί ..χωρίς ενδιάμεση πόρτα..
.με ενδιάμεσο τοίχο από καλαμωτή,δηλ.πλεγμένα καλάμια καλυμμένα με λάσπη από χώμα και νερό και πολλά στρώματα ασβέστη… Οι βλάχικες καλύβες-τα κονάκια- γινόταν εξ’ ολοκλήρου με καλάμια και λάσπη.
Όταν για θέρμανση είχαν ένα μικρό τζάκι, που προτεραιότητα  στη ζεστασιά του,είχαν οι ηλικιωμένοι ή οι άντρες… και τα νεογέννητα,τυλιγμένα με φασκιές στο βάθος του παγωμένου δωματίου… Τότε τα παιδιά ,πάθαιναν πνευμονία ,που έπρεπε να την αντιμετωπίσουν χωρίς φάρμακα… πώς;ξυραφιάζοντάς τα…. βεντούζες με πυρακτωμένα ποτήρια για να φύγει το» κρυωμένο» αίμα.Όσο πιο πολύ τα… ξυράφιαζαν,τόσο καλύτερα…μέθοδος που χρησιμοποιούνταν και στους μεγάλους.
Τότε που τα μικρά φτωχόσπιτα φώτιζε η λάμπα πετρελαίου,με το μαυρισμένο λαμπογυάλι,καθώς το πετρέλαιο έβγαζε κάπνα,από το ρυθμιζόμενο βαμβακερό φυτίλι της….
Ή το λυχνάρι,κρεμασμένο μέσα στο τζάκι,για να φωτίζει στο μαγείρεμα ή στο κέντημα.
Τότε,που κρεβάτια δεν υπήρχαν… τα παιδιά κοιμούνταν κατάχαμα, στρωματσάδα,με έναν γήκο ρούχα πάνω τους(γήκος= στοίβα σκεπασμάτων,όμορφα διπλωμένα,το ένα πάνω  στο άλλο,σε μία άκρη του δωματίου).
Κι όμως … εκείνα τα χρόνια οι ανθρώπινες σχέσεις ήταν δυνατές.
Η οικογένεια δειπνούσε μαζεμένη,τα πρώτα ξαδέρφια ήταν σαν αδέρφια ,αφού μεγάλωναν μαζί στο ίδιο σπίτι,έτρωγαν στο ίδιο τραπέζι ,κοιμόταν δίπλα-δίπλα.
Τα παιδιά σέβονταν τους μεγαλυτέρους ,οι γυναίκες τους άντρες(υπό το καθεστώς  ξυλοδαρμού).
Τα χρόνια πέρασαν…οι συνθήκες βελτιώθηκαν .
Ο ηλεκτρισμός,η τεχνολογία,ο πολιτισμός,άλλαξαν ριζικά τη ζωή στο Ξηρόμερο.
Εδώ και δεκαετίες,όλα τα ελέη του Θεού είναι πλούσια στο Ξηρόμερο.
Ο καθένας έχει το δικό του ευρύχωρο σπίτι με όλες τις ανέσεις,το δικό του αυτοκίνητο,ακόμα και περιττά υλικά αγαθά.
Οι άνθρωποι όμως ….
Τώρα δε νοιάζονται και δεν υπολογίζουν τους συγγενείς,παρά μόνο τυπικά… «Έξω από την πόρτα σου ας είν’ και τ’ αδερφού σου»…λένε…
Ούτε καν τ’ αδέρφια…
Η τηλεόραση…έμαθε στους ανθρώπους τον πολιτισμό,τα δικαιώματά τους,αλλά ψύχρανε τις ανθρώπινες σχέσεις.
Οι ηλεκτρικές συσκευές,διευκολύνουν αφάνταστα την ζωή μας αλλά προκαλούν μόνιμη νευρικότητα
( κατεβάστε την ασφάλεια για μισή ώρα και δείτε την διαφορά).
Και σήμερα…το ίντερνετ…τείνει να διαλύσει την οικογένεια.
Ο καθένας για τον εαυτό του…
Μόνο που η φτώχεια δυστυχώς  επιστρέφει…εύχομαι να φέρει κάτι  καλό…. την αναθέρμανση των ανθρώπινων σχέσεων.
Πιστεύω πως…δεν απομακρυνθήκαμε,απλά δεν υπήρχε λόγος να το δείχνουμε…
Στα δύσκολα…γινόμαστε μια γροθιά!

Ξηρομερίτικος παραδοσιακός γάμος

Τα ήθη και έθιμα του γάμου στο Ξηρόμερο,είναι πάρα πολλά.
Ο γάμος διαρκούσε μέρες όπως και οι ετοιμασίες,

Ξεκινούσε  σχεδόν ένα μήνα πρίν,με το πλύσιμο της προίκας της νύφης.

Προικιά

Μαζεύονταν ,γυναίκες- συγγενείς της νύφης και έπλεναν τα λευκά είδη,με πράσινο σαπούνι δάφνη και λουλάκι,στη βρύση του χωριού(δεν υπήρχαν,βρύσες στα σπίτια):τραπεζομάντηλα ,καρέ,σεντόνια,κουρτίνες .κ.λ.π. όλα χειροποίητα.

Αργότερα,με την ύδρευση στα στα χωριά,οι γυναίκες μαζεύονταν στο σπίτι της νύφης και έπλεναν τα προικιά.

Αφού τα  στέγνωναν,όλες μαζί τα σιδέρωναν,με  κάρβουνα ,ενώ αργότερα με ηλεκτρικό.

Τώρα,το πλύσιμο γίνεται στο πλυντήριο και μόνο στο σιδέρωμα,βοηθάνε ,που πλέον γίνεται με πρέσα η ατμοσίδερο.

15 μέρες,πριν το γάμο,γινόταν η έκθεση της προίκας. Τα πλυμένα και σιδερωμένα λευκά είδη ,ήταν ετοιμα,για επίδειξη.

Στο κέντρο του σπιτιού και αργότερα στο σαλόνι,έβαζαν το νυφικό χειροποίητο στρώμα ,γεμισμένο με ξασμένο πρόβειο μαλλί.

Πανω σ ‘αυτό,έστρωναν την κουβέρτα και το κεντημένο σεντόνι,συνήθως το πιο εντυπωσιακό,με τα οποία ,θα έστρωναν το νυφικό κρεβάτι.

Εκεί,άπλωναν, ένα- ένα ,τα λευκά είδη και πάνω σ αυτά οι συγκεντρωμένες γυναίκες,σχεδόν όλο το χωριό- έριχναν τα δώρα τους.

Τότε,για δώρα έδιναν ,καρέ,κάλτσες  και ποδιές.

Δώρα απλά,που εκτιμούσαν ….ιδιαίτερα.

Η νύφη σήκωνε ένα -ένα τα δώρα και ρώταγε ποιάς είναι…  αμέσως έπαιρνε απάντηση,απο την δωρήτρια.

Στα  προικιά οι γυναίκες τραγουδούσαν.

Αργότερα,η έκθεση αυτή,άλλαξε .Τα φρεσκοπλυμένα και κολλαριστά πλέον, λευκά είδη,καρφιτσώνονταν,στις κουρτίνες και εκθέτονταν σε όλους τους τοίχους του σαλονιού,ενω οι πετσέτες και τα σεντόνια,διπλωμένα, πάνω στον καναπέ η το τραπέζι. Οι κουβέρτες και τα χαλιά παρέμεναν διπλωμένα,στο ίδιο δωμάτιο.

Κι εκεί μαζεύονταν ,μόνο γυναίκες,κι αφού θαύμαζαν την προίκα με  υπόκρουση δημοτικής μουσικής,έστρωναν πάνω απο το κιλίμι ή το χαλί, την κουβέρτα και το νυφικό σεντόνι,οπως παλιότερα.

Πάνω στα σκεπάσματα ,βάζουν ένα μικρό αγοράκι.

Πάνω στο σεντόνι οι γυναίκες έριχναν ροδοπέταλα ρύζι , αμύγδαλα και χρήματα.Οι κοντινοί συγγενείς έδιναν μεγάλα ποσά.
Σε μια λίστα, η μάνα της νύφης συνήθως, κατέγραφε   το χρηματικό ποσό και τα ονόματα  των δωρητών.

Η λίστα αυτή διαβάζονταν δυνατά ,αφού μάζευαν τα νυφικά σκεπάσματα.

Το βράδυ ή την επόμενη μέρα,τα ρούχα αυτά μαζεύονταν σε «μπάλες»,δηλαδή τυλίγονταν οι κουβέρτες  και τα υφαντά , με άλλα  μικρότερα κομμάτια όπως τάπητα ή μάλλινες μαντανίες ,παλιότερα.,ενώ τα χαλιά δένονταν με κορδέλες.
Τα λευκά είδη,τα έβαζαν σε ξύλινο σκαλιστό μπαούλο,ενώ αργότερα,σε συρταριέρα,κλειδωμένα.

Επίσης,τα προικιά,περιελάμβαναν και  διάφορα λουλούδια σε γλάστρες,ενώ παλιότερα,σε ασβεστωμένα ντενεκέδια.

Γαρυφαλλιές,δεν έδιναν,για να μην κάνει η νύφη, κορίτσια.

Συνήθως η έκθεση προίκας,γινόταν μεσημέρι και τελείωνε απόγευμα.

Μετά απο λίγες μέρες, μαζεύονταν γυναίκες και στα δυο σπίτια για να φτιάξουν τα γλυκά του γάμου,ραβανί και κουραμπιέδες.

Μια βδομάδα αργότερα από την έκθεση-επίδειξη ,στο σπίτι του γαμπρού μαζεύονταν οι συγγενείς ,για να πάνε να πάρουν τα προικιά απο το σπίτι της νύφης.Παλιότερα,πήγαιναν με άλογα η γαϊδούρια,ενώ αργότερα με αγροτικά αυτοκίνητα.

Και στο σπίτι της νύφης,είχαν μαζευτεί συγγενείς και φίλοι  ,με τις «μπάλες» έτοιμες,το σαλόνι άδειο για περισσότερο χώρο,(καρέκλες  γύρω- γύρω  για να κάθεται ο κόσμος).

Οι καλεσμένοι άντρες και γυναίκες,περνούσαν στο σαλόνι,όπου τους σέρβιραν λικέρ και γλυκό ,συνήθως τυλιγμένοι  κουραμπιέδες.Μέχρι να έρθουν οι συμπεθέροι ,χόρευαν ,πρός τιμήν της νύφης.Εκείνη,προσκαλούσε τους παρευρισκομένους,σε χορό ,μαζί της.

Οι συμπέθεροι,φτάνουν στο σπίτι της νύφης.

Τους υποδέχονται με χαρά και με τραγούδια.Περνάνε στο σαλόνι όπου τους προσφέρουν ποτό και γλυκό, συνήθως ,  ανύπαντρα κορίτσια … ενώ αργότερα…όλοι μαζί χορεύουν. Πρώτη, χορεύει η νύφη  με  τα πεθερικά της και τα κουνιάδια της . Εκείνη τη μέρα οι συμπέθεροι..».κλέβουν» πράγματα απο το σπίτι της νύφης,αλλά… φεύγοντας , παραδίδουν υπερήφανοι τα «λάφυρά «τους…γι αυτό οι σπιτίσιοι τους… προσέχουν .Όλοι πάνε στο σπίτι της νύφης,εκτός απο τον γαμπρό ,που περιμένει στο σπίτι τους… ανταποκριτές του.
Εκεί το γλέντι έχει ανάψει.

Κι έρχεται η ώρα του φορτώματος,της προίκας.Ολοι βοηθάνε. Δύο συγγενείς,της νύφης,κάθονται ,πάνω στο ξύλινο μπαούλο,κρατώντας το κλειδί του… και δεν σηκώνονται,αν δεν τους δώσει κέρασμα,(χρήματα),ο πατέρας του γαμπρού.
Στον καθρέφτη ή στην κεραία κάθε αυτοκινήτου,η νύφη δένει λευκό μαντηλάκι.Οι συμπέθεροι έρχονται και φεύγουν… κορνάροντας.

Φτάνουν στο σπίτι του γαμπρού.. ξεφορτώνουν,τους σερβίρουν ποτό και γλυκό,για να ευχηθούν …και…αρχίζει το γλέντι.Πολλές φορές ακολουθεί και τραπέζι.

Ένα ή δύο άτομα απο το σπίτι της νύφης,πάνε στο σπίτι του γαμπρού-με γλυκά – για να βάλουν τα πράγματα στη θέση τους.Το κλειδί του μπαούλου,παραδίδεται στο γαμπρό.

Την τελευταία βδομάδα του γάμου

Ο γαμπρός απαγορεύεται,να πάει στο σπίτι της νύφης και αντίστροφα…γιατί οι συμπεθέροι τους γανώνουν,δηλ.τους μουτζουρώνουν στο πρόσωπο,με
μαύρο χρώμα,που βγαίνει από τα μαγειρικά σκεύη της φωτιάς.

Να σημειώσουμε,ότι παλιά,μόνο ο γαμπρός πήγαινε στο σπίτι της νύφης και ποτέ δεν έμεναν μόνοι τους.
Για το γαμπρό,έσφαζαν κόκκορα και του έφτιαχναν πίτα.
Η νύφη,πήγαινε,μόνο για να δεί το σπίτι με συνοδεία κι έφευγε.
Πολλές φορές,η νύφη αντίκρυζε το μέλλοντα σύζυγό της,για πρώτη φορά στην εκκλησία.
Με την πάροδο του χρόνου τα ήθη αλλάζουν.
Ετσι και στο Ξηρόμερο.Ο γαμπρός,επισκέπτεται πιο συχνά την νύφη και κάθε Κυριακή,κοιμάται σπίτι της,σε χωριστά δωμάτια.
Όσο περνάν ‘ τα χρόνια τα αρραβωνιασμένα,αποκτούν περισσότερα,δικαιώματα.
Και η νύφη ,επισκέπτεται το σπίτι του γαμπρού,διασκεδάζουν μαζί,χωρίς επιτηρητές.
Σήμερα,μια κοπέλα,όταν αρραβωνιάζεται,μετακομίζει σχεδόν,στο σπίτι του γαμπρού.

Καλέσματα δεν υπήρχαν παλιά,πήγαινε κάποιος από την οικογένεια του ζευγαριού στα σπίτια και τους προσκαλούσε.
Τα καλέσματα- προσκλήσεις,αργότερα,τα μοίραζαν από σπίτι σε σπίτι η νύφη με κάποιον δικό της (μάνα,αδερφός).
Αφού τους σέρβιραν,έφευγαν για το επόμενο σπίτι.
Σήμερα,στέλνονται μέσω ταχυδρομείου…και σε λίγο μέσω…e- mail…

Προζύμια

Την Τρίτη,αναπιάνονται τα προζύμια στο σπίτι του γαμπρού.
Μαζεύονται οι προσκεκλημένοι συγγενείς… και μια κοπέλα ανύπαντρη,κοσκινίζει το αλεύρι,με ψιλή σίτα,φορώντας μαντήλι.
Οι υπόλοιποι,εύχονται,ρίχνοντας λεφτά,μέσα στη σίτα κι όσο κοσκινίζει τραγουδάνε…
Τα λεφτά,που μαζεύει η κοπέλα τα μοιράζει με τα μικρά παιδιά.
Με το αλεύρι αυτό,αναπιάνουν το προζύμι,για τα κουλούρια( μεγάλα ψωμιά για το γάμο).
Την Τετάρτη,αναπιάνουν προζύμια,στο σπίτι της νύφης.Ακολουθούσε και τραπέζι …και γλεντι ως το πρωί.

Την Πέμπτη,ζυμώνουν και ψήνουν τα κουλούρια του γάμου.

Παραμονές του γάμου

Το βράδυ στα σπίτια του ζευγαριού,έχουν τραπέζι.
Τραπέζι ξηρομερίτικο,με γλέντι,ως το πρωί.
Είναι καλεσμένοι όλοι,οι συγγενείς ενώ παλιότερα,σπάνια καλούσαν φίλους.
Ως καλεσμένος στο τραπέζι πριν και μετά το γάμο,έχεις υποχρέωση να πάς κανίσκι.
Το κανίσκι περιλαμβάνει κουλούρι,σφάγιο,γλυκά, ραβανί ή κουραμπιέδες σε δίσκο(φτιαγμένα από την νοικοκυρά) και κρασί,μέσα σε μεγάλη κόφα.
Την κόφα,αυτή σκεπάζουν μ ένα εντυπωσιακό κεντημένο καρέ.
Και στα δύο σπίτια μαζεύονται συγγενείς.
Άλλοι βοηθάνε στη συλλογή των κανισκιών,άλλοι
για να ανάψουν φωτιά και να ετοιμάσουν τα σφάγια.
Κάθε οικογένεια πήγαινε στο γάμο,ένα κανίσκι.
Το ομαδικό ψήσιμο,ξεκινούσε απ το πρωί και τελείωνε το βράδυ,με γέλια τραγούδια και κρασί…τώρα πίνουν μπύρες.

Τα κοκορέτσια και το ζυμωτό ψωμί,σερβίρονταν στους ψήστες κυρίως.
Οι γυναίκες,ετοιμάζουν πίτες και συνοδευτικά για το τραπέζι.
Όλοι βοηθάνε στο τραπέζι του σπιτιού.
Δυο-τρείς άντρες,αναλαμβάνουν το λιάνισμα του κρέατος,βγάζοντας στην άκρη,τις πλάτες ολόκληρες,για την επιστροφή του κανισκιού.
Όσοι έφερναν κανίσκι,μέσα στην κόφα τους έβαζαν μία ψημένη πλάτη,ένα ή μισό κουλούρι και γλυκά.
Το τραπέζι στρώνεται,ο κόσμος κάθεται ενώ,οι γυναίκες,είναι στην κουζίνα και 5-6 άτομα,βοηθάνε στο σερβίρισμα.
Παλιότερα,μετά το φαγητό,τραγουδούσαν….τραγούδια της τάβλας....τραγούδια με το στόμα…έτσι τα έλεγαν.
Τα τραγούδια αυτά,ήταν βαριά δημοτικά,συνήθως της ξενιτιάς γι αυτούς που έλειπαν μακριά.
Αλλά και άλλα ,πιο χαρούμενα τραγούδια…όταν τελείωνε ο ένας…άρχιζε ο επόμενος και τα ρεφραίν ,όλοι μαζί…
Διαρκούσαν κανένα δύωρο κι όταν άρχιζαν….άρχιζε και η νύστα…

Ημέρα του γάμου

Φτάνει η μέρα του γάμου.
Μαζευονται οι καλεσμένοι στα σπίτια του ζευγαριού.
Στο σπίτι του γαμπρού,σερβίρεται ποτό και γλυκό.
Αργότερα χορεύουν.
Χορεύει ο πεθερός…η πεθερά…η κουνιάδα….οι κουμπάροι…κι ο γαμπρός….χορεύουν και οι υπόλοιποι..

.Και στο τέλος…ξυρίζουν το γαμπρό…ο κουρέας…και οι άνδρες τραγουδάνε ...μέσα στο δοχείο με το ξυράφι,οι καλεσμένοι ρίχνουν κέρματα,ενώ τα χαρτονομίσματα στο δίσκο.

Σήμερα ο γαμπρός ξυρίζεται…με μπίκ…μόνος του….
Στο σπίτι της νύφης,από το πρωί,μαζεύονται γυναίκες,να στολίσουν την νύφη.
Η κομμώτρια,έχει πολύωρη δουλειά… και εκεί αφήνουν χρήματα,
Την χτενίζουν,την βάφουν και τέλος την ντύνουν,τραγουδώντας.

Η πιο ευτυχισμένη στιγμή,για τους γονείς!
Μια ανύπαντρη φίλη της νύφης ,της φοράει τα εσώρουχα και το νυφικό,(;;;;;).
Σήμερα,η νύφη ντύνεται μόνη της.
Πρίν τα στέφανα,ο ανύπαντρος αδερφός του γαμπρού,με δυό τρεις συγγενείς πηγαίνουν στο σπίτι της νύφης,για να της φορέσουν το παπούτσι,το κρατούσαν στο κουτί του,μαζί με ρύζι και κουφέτα.
Κάτω από το παπούτσι,οι ανύπαντρες,έγραφαν το όνομά τους κι όποιας έσβηνε πρώτο,παντρευόταν πρώτη.
Τώρα πετάει την ανθοδέσμη η νύφη.
Πολύ παλιά,ο γάμος γινόταν πρωί.Η νύφη κι ο γαμπρός πήγαιναν καβάλα στ άλογα και στο σαμάρι ή την σέλα,έστρωναν λευκή ,βαμβακερή κουβέρτα.
Άν ήταν στο ίδιο χωριό,πήγαιναν με τα πόδια,με πλήθος καλεσμένων να τους ακολουθεί,τραγουδώντας…
Την νύφη κρατά απο το δεξί μπράτσο ο πατέρας της κι από το αριστερό ο αδερφός της.
Η νύφη,με τα μάτια χαμηλά…μελλοθάνατη…μου θυμίζει…
Σαν να την παρέδιδαν στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Αργότερα,η νύφη ξεθαρρεύει,γιατί ,έχει αποκτήσει δικαιώματα.
Τα σημαντικά σημεία του μυστηρίου ο Ησαΐας και «η δε γυνή να φοβείται τον άνδρα»..
Από το δίσκο με τα στέφανα τα ανύπαντρα κορίτσια,έπαιρναν κουφέτα,για να τα βάλουν κάτω από το μαξιλάρι τους.
Όποιο όνομα ονειρεύονταν,αυτόν παντρεύονταν.
.Το μυστήριο τελειώνει ,μοιράζονται μπομπονιέρες ή και γλυκά,ακολουθούν οι ευχές ,η φωτογράφιση(δεν φτάνει που κάνεις,ένα λάθος,πρέπει να το θυμάσαι….η ώρα που υπογράφεις…)
Ακολουθεί το γλέντι στο σπίτι του γαμπρού.
Οι γονείς του γαμπρού,καλούν τους συγγενείς της νύφης,γύρω στα δεκαπέντε άτομα .
Αν δε σε καλέσουν,δε μπορείς να πάς ακόμα κι αν είσαι γονιός της νύφης.
Στο σπίτι την νύφης,επιστρέφουν οι συγγενείς κι αποφασίζουν ποιοί θα πάνε στο τραπέζι.
Τρώνε πρόχειρα,ό,τι απέμεινε γιατί θα πάνε στα μισά του γαμπριάτικου γλεντιού.
Στο σπίτι του γαμπρού.
Η πεθερά,στέκεται μέσα από πόρτα,φορώντας λευκό μαντήλι,ενώ κατω από το χαλί,κρύβει ένα μαχαίρι ή χαντζάρα(!!!),για να το πατήσει η νύφη.

Έπειτα,δίνει στην νύφη ένα ρόδι ,που το σπάζει μπαίνοντας και σκορπάει τα αμυγδαλα το ρύζι και τα κουφέτα του μαντηλιού.
Η νύφη περνάει στο σαλόνι,όπου την σερβίρει ο ανύπαντρος κουνιάδος,γλυκό και καφέ …επί πληρωμή…
Έπειτα πρώτη σέρνει το χορό,πλάι στον άντρα της .
Επιτέλους χαμογελά…Μετά κρατάει τα πεθερικά,τους κουμπάρους,για να χορέψουν κι αντίστροφα.

Να σημειώσουμε οτι παλιά,περίμενες να σε «καλέσει» η νύφη ή ο γαμπρός,για να χορέψεις,μετά από την προτροπή των γονιών τους.
Αργότερα,φτάνουν και οι συγγενείς της νύφης και το γλέντι,συνεχίζεται ως το πρωί.

Υποχρεώσεις των μελλόνυμφων.

Την άλλη μέρα,η νύφη πάει στον κουμπάρο τα δώρα.- Το κόσμημα,-υποχρέωση της νύφης το δίνει πλαισιωμένο με στολίδια στην εκκλησία.

Επίσης,άλλο έθιμο του γάμου,είναι τα δώρα της νύφης προς τα πεθερικά και τους κουμπάρους.
Μέσα σε κόφα βάζει πουκάμισα, για τον πεθερό και τον κουνιάδο,παντόφλες και νυχτικό ,για την πεθερά και την κουνιάδα,γλυκά και κρασί ή μπύρες.
Στους κουμπάρους,έδινε πουκάμισα στους άντρες ,παντόφλες και νυχτικό για τις γυναίκες.
Η νύφη έδινε και στους αρραβώνες δώρα.Πουκάμισα,στον κουμπάρο, στον πεθερό,στον κουνιάδο (ή τον αδερφό του πεθερού),κουβέρτες και σεντόνια( και στον γαμπρό,μετά το γάμο τα έπαιρνε πίσω).

Αργότερα ( στο γάμο) στην πεθερά και στην κουνιάδα ,η μάνα της νύφης αγόραζε τα ρούχα που θα φόραγαν στα στέφανα και παπούτσια για την συμπεθέρα.
Η μάνα του γαμπρού αγοράζει στη συμπεθέρα της παπούτσια για το γάμο.
Άλλη υποχρέωση της νύφης,είναι η αγορά των επίπλων του σπιτιού ,το γαμπριάτικο ντύσιμο.
Η κρεβατοκάμαρα ,το νυφικό,το δεύτερο νυφικό φόρεμα,τα νυφικά παπούτσια,τα νυφικά εσώρουχα και το χτένισμα της νύφης,ήταν υποχρεώσεις του γαμπρού.

Αλλα έθιμα:Οι συμπέθεροι,δεν έδιναν γάτες,για να μην τσακώνονται μεταξύ τους.

Οι γονείς της νύφης,πριν το χρόνο δεν της έδιναν κρεμμύδια,για να μην έχει δάκρυα στο γάμο της.

Πριν το χρόνο το ζευγάρι δεν παρακολουθούσε το μυστήριο άλλου γάμου,ούτε μπορούσε να στεφανώσει,δηλ.να γίνουν κουμπάροι.

Άλλη πρόληψη ήταν η » απαγόρευση» στο ζευγάρι να φάει κόλυβα, ή να πάει σε κηδεία.

Μετά το γάμο,οι συγγενείς ή φίλοι,πήγαιναν στο σπίτι του ζευγαριού,(που συνήθως ,ήταν το πατρικό του,με συγκατοίκους ,τους γονιούς ή και τα αδέρφια του γαμπρού), πιάτο ως κάλεσμα για τη κοντινή μελλοντική ,ονομαστική γιορτή  .Το πιάτο,ήταν στολισμένο με αμύγδαλα,ρύζι και κουφέτα για καλορίζικες ευχές και ως δώρο για το καινούργιο σπιτικό.Η νύφη είχε υποχρέωση να πάει στα σπίτια,που της έστελναν πιάτο ,ως επίσκεψη.

Άλλο έθιμο του γάμου,ήταν τα «πιστρόφια«(από το επιστρέφω),δηλ.τραπέζι των γονιών της νύφης ,προς τιμήν ,των νεόνυμφων.

Μερικά από τα έθιμα του γάμου,διατηρούνται,μέχρι σήμερα.
Ο Ξηρομερίτικος γάμος,προ δεκαετίας,ήταν ακόμα… παραδοσιακός….

Μερικοί ακόμα κρατάνε τις παραδόσεις!

Χειροποίητες δημιουργίες του Ξηρομέρου:Κέντημα και πλέξιμο.

Η Ξηρομερίτισσα,μετά το τέλος των εργασιών του καπνού ,της κτηνοτροφίας ή των σιτηρών,»ξεκουραζόταν» ,κεντώντας ή πλέκοντας.
Ήταν υποχρέωσή της,να τελειώσει την προίκα των κοριτσιών της και να πλέξει τα ρούχα της οικογένειας .
Η αξία της ,ως γυναίκα κρίνονταν,από τις επιδόσεις της στον αργαλειό και στο πλέξιμο των ρούχων.
Όλες οι γυναίκες του σπιτιού,είχαν υποχρέωση να κεντάνε και να πλέκουν.
Η Ξηρομερίτισσα,με σύζυγο τσοπάνη,εκτός από την κάπα  και τα σακούλια,που ύφαινε στον αργαλειό,έπρεπε να έχει έτοιμα για τον άντρα της, τις μάλλινες φανέλες και τις χοντρές κάλτσες του,τα τσουράπια.

Οι φανέλες και τα τσουράπια πλέκονταν με ειδικές λεπτές βελόνες.
Το νήμα ήταν μάλλινο,ψιλογνεσμένο και δεν βάφονταν.
Άλλα πλεκτά είδη ένδυσης ήταν και τα φορέματα,η μπέρτα και η εσάρπα(σάλι).
Με τις βελόνες πλεξίματος,έφτιαχνε τα πουλόβερ ,της οικογένειας,χωρίς μανίκια,τα οποία πρόσθεσαν αργότερα.
Με το λεπτό  βελονάκι και βαμβακερό νήμα,έπλεκαν τις δαντέλες και ολόπλεχτα λευκά είδη λεπτοδουλεμένα.
Πριν μια δεκαπενταετία,όλες έπλεκαν στο Ξηρόμερο,ενώ σήμερα σπάνια βλέπεις να κεντάνε,ή να πλέκουν ,με το βελονάκι.
Τα φορέματα,πλέκονταν με το χοντρό βελονάκι,με μάλλινο νήμα,όπως η  μπέρτα και το σάλι.
Το σάλι ακόμα πλέκεται στο Ξηρόμερο,με μάλλινο νήμα του εμπορίου και αποτελεί αξεσουάρ των γιαγιάδων.
Η πλέξη του,αρχίζει από την κάτω γωνία του,ρίχνοντας,ποδαράκια στον αέρα  και από τις δυό πλευρές ,σχηματίζοντας τετραγωνάκια,πάνω στην αλυσίδα.

Είναι μια πολύ καλή πρόταση για δώρο,σε κάποια αγαπημένη σας ηλικιωμένη,ειδικά αν είναι πλεγμένο με τα χεράκια σας.

Τα σχέδια,των πλεκτών,όπως και των υφαντών είναι συμμετρικά.
Το σωστό μέτρημα,είναι η επιτυχία της συμμετρικότητας τους,επομένως και η άψογη εμφάνισή τους.

Το κέντημα στο χέρι ,ήταν η λύση για την προίκα των κοριτσιών,όπως και το κέντημα με το βελονάκι.
Το κοφτό ομως,διακοσμούσε και ρούχα των γυναικών.

Με το καντήλι ή το λυχνάρι,οι Ξηρομερίτισσες έφτιαχναν έργα τέχνης μετρώντας,τις κλωστές του υφάσματος- καμβά του εμπορίου- και τον αριθμό από τις βελονιές.Το κέντημα ,αυτό ονομάζονταν,τοις μετροιτοίς,με σταυροβελονιά.
Το ανεβατό,η ρίζα,το φουσκωτό,κοφτό και  το φιλτιρέ, είναι ονομασίες κεντήματος,που παίρνουν από τον τρόπο περάσματος της βελονιάς στο ύφασμα.
Οι τρόποι αυτοί,ήταν αρκετά χρονοβόροι και απαιτούσαν υπομονή,αλλά το αποτέλεσμα,έκανε υπερήφανη, την δημιουργό και… άξια επαίνων.
Σήμερα,σπάνια κεντάνε στο χέρι.
Το εμπόριο,διαθέτει αφθονία  κεντημένων,λευκών ειδών.

Δημιουργίες στη  μηχανή, κοφτά συνήθως, με κλασσική κεφαλή ,η οποία έκανε και κάνει το καλύτερο κοφτό και αζούρ,που δεν ξέφτιζε στο πλύσιμο.Ακόμα,υπάρχουν τέτοιες μηχανές στην αγορά,γιατί κάνουν το καλύτερο κέντημα.
Το φιλτιρέ είναι ένα είδος κεντήματος,που απαιτεί πολύ υπομονή,για την προετοιμασία του,το ξέφτισμα ανα 5 κλωστές οριζόντια και κάθετα.
Στην μηχανή,γίνονται όλα τα είδη κεντήματος που γίνονται και στο χέρι, πιό ανθεκτικά και πιό όμορφα,εκτός από την σταυροβελονιά.
Πολλές γυναίκες κεντούσαν επί πληρωμή,ακόμη και σήμερα.

Τα υφαντά του Ξηρομέρου.Χειροποίητες δημιουργίες.

Η υφαντική τέχνη στο Ξηρόμερο,είναι το σημαντικότερο μέρος,της παράδοσής του.

Η υφαντική τέχνη,ήταν μία από τις αναρίθμητες υποχρεώσεις,της Ξηρομερίτισσας.
Τα σκεπάσματα…τα χαλιά…μερικά είδη  ένδυσης και λευκά είδη…ήταν οι δημιουργίες της τέχνης, αυτής…που  κάλυπτε ,τις ανάγκες των Ξηρομεριτών,σε όλα τα στάδια της ζωής τους.
Τα στρωσίδια ήταν τα κιλίμια και τα ταπέτα(τάπητα).
Άλλα υφαντά ήταν τα χειράμια,τα σαΐσματα( ή σαέσματα),τα κουρέλια,οι μαντανίες,οι τσέργες (φλοκάτες,)οι κάπες και τα σακούλια. Επίσης οι πάντες,που έβαζαν ως προστατευτικά από τον κρύο ασβεστωμένο τοίχο και τα καλύμματα των κρεβατιών.
Λευκά υφαντά είδη ήταν οι πετσέτες προσώπου ,τα μαλτέζικα( μεσάλες-τραπεζομάντηλα  φαγητού )
,οι πετσέτες φαγητού, οι σπαργάνες ( ψιλές,τετράγωνες πάνες μωρών,περίπου ενός μέτρου)και οι φασκιές(πολύ μακριές υφαντές στενόμακρες λωρίδες,σαν τα σημερινά κασκόλ).
Υφαντά είδη ένδυσης ήταν οι κάπες ,για τους τσοπάνους .
Άλλα  υφαντά  ήταν και τα σακούλια.
Τα σακούλια υφαίνονταν,με πολύ ψιλό μάλλινο νήμα ανάμεικτο με βαμβάκι.
Η δημιουργία μάλλινων υφαντών ήταν χρονοβόρα και κουραστική.
Ξεκινούσε από το πλύσιμο των μαλλιών,το ξάσιμο,ώσπου να το κάνουν τουλούπα.
Η τουλούπα,ήταν αφράτο ξασμένο πρόβειο μαλλί.
Δένονταν  σ’ ένα χειροποίητο,σκαλιστό κοντάρι , την ρόκα, ύψους περίπου 1 μισυ μέτρου που στην κορυφή του ήταν πιο πλατύ ,γύρω στα 20 εκατοστά,για να δένεται η τουλούπα.
Η  κεφαλή  της ρόκας ήταν λαξευμένη από ξυλογλύπτη .
Συνήθως,οι ανάγλυφες παραστάσεις,ήταν άξιες θαυμασμού.
Στρίβοντας,με τον δείκτη και τον αντίχειρα, το μαλλί και τραβώντας το προσεχτικά,έφτιαχναν το νήμα…έγνεθαν,τυλίγοντάς το στο αδράχτι.
Το αδράχτι ,ήταν μια ξύλινη,βέργα  διαμέτρου ενός περίπου, εκατοστού,που πλάταινε ελαφρώς στο κέντρο.
Ήταν χειροποίητο και γυαλισμένο.
Με ώρες ολόκληρες γνέσιμο,έφτιαχναν το μάλλινο νήμα,απαραίτητο για τον αργαλειό και το πλέξιμο.
Τα νήματα αυτά τα έβαφαν,είτε με φυτικές βαφές,είτε με βαφή του εμπορίου ,σε μορφή σκόνης.
Το βάψιμο γίνονταν στο καζάνι,προσθέτοντας την βαφή σκόνη σε νερό που βράζει.
Στο βάψιμο με φυτικές βαφές ,γινόταν με το βράσιμο των φύλλων από πουρνάρι,βελανιδιάς,ή καρυδιάς,ή βελανιδιών,για πολλές ώρες,που μετά αφαιρούνταν από το βαμμένο νερό για να μπούν τα νήματα.
Το φυτικό βάψιμο,έδινε ανεξίτηλα χρώματα μπέζ,μπέζ- λαδί,καφέ ανοιχτό και καφέ σκούρο.
Στέγνωναν και  μάζευαν το νήμα,με την βοήθεια της ανέμης,σε μασούρια.
Τα μασούρια ήταν από σκληρό χαρτόνι- εγώ τα τραπουλόχαρτα θυμάμαι ως βάση-γύρω από το οποίο ,τυλίγονταν νήματα διαφόρων χρωμάτων ξεχωριστά και έμπαιναν στην σαΐτα.

Η σαΐτα ήταν ένα  χειροποίητο εργαλείο πλατύ ξύλινο ,καλογυαλισμένο,με μια υποδοχή στο κέντρο για το μασούρι.
Οι κλωστές του αργαλειού αποτελούσαν το σκελετό…την βάση του υφαντού και… υπήρχαν,στην αγορά.
(Να και κάτι,που έβρισκαν έτοιμο).
Οι πιο καλές  κλωστές-βάση,ήταν οι λινές κι ακουλουθούσαν οι   βαμβακερές,(λινό,βαμβάκι).

Τα κιλίμια ήταν μεγάλα στρωσίδια της επιφάνειας.
Από κάτω έβαζαν ένα άλλο χοντρό, υφαντό υπόστρωμα,με μάλλινο νήμα από τράγιο μαλλί.

Tα κιλίμια,είχαν ρίγες τα χράδια,το κομμάτι με συνεχόμενα χράδια αλλά και το κομμάτι της παράστασης του κιλιμιού,ονομάζονταν μάνα.Ενώ τα σχέδια ,πολλές φορές ,έργα τέχνης,ονομάζονταν ξόμπλια.

Είδη κιλιμιών:
Το ανατολίτικο,ήταν κιλίμι με βαριά ξόμπλια( μπορντούρα).
Η δημιουργία του,απαιτούσε μεγάλη εμπειρία και επιδεξιότητα.
Όσες έφτιαχναν ανατολίτικα θεωρούνταν κορυφή στο είδος τους.
Το ξόμπλι,ήταν τα σχέδια που είχε το κιλίμι και το ανατολίτικο,είχε οβάλ δίσκους.
Παρόμοια,με τους δίσκους των σημερινών χαλιών, αλλά στον αργαλειό.
Το μωσαϊκό,ήταν κι αυτό κιλίμι,από τα καλά κι αυτό με ξόμπλια…η διαφορά του με το ανατολίτικο, ήταν τα αντί για οβάλ δίσκο είχε ρόμβο ,(φωτο2).
Συνήθως υφαίνονταν σε μακρόστενες μεγάλες λωρίδες.
Με τους πιο παλιούς αργαλειούς ,που είχαν στενά χτένια,έφτιαχναν 3 φύλλα,ενώ αργότερα με 2 φύλλα,τα όποία κολλούσαν, δηλ. έραβαν με το χέρι.
Με τον ίδιο τρόπο υφαίνονταν και τα τάπετα ,οι μαντανίες και τα χειράμια.
Το χειράμι,είναι κιλίμι,αλλά πιο λεπτό με μαύρα και κόκκινα συνεχόμενα τετράγωνα.
Το κιλίμι,που είχε ρίγες,το έλεγαν,κιλίμι,με αποστάσεις.

Οι τσέργες ή φλοκάτες,είχαν άλλη φασαρία.
Το νήμα γνέθονταν και το έδιναν στην νεροτριβή,όπου αφράταινε.
Έκοβαν τους φλόκους ή φλόκια,σε ίσες αποστάσεις και μετά στην ύφανση έριχναν 3 σαϊτιές συνεχόμενες,έπαιρναν 3 κλωστές της βάσης και πέρναγαν το φλόκι,έτσι ώστε,το κέντρο  του κομμένου κομματιού να βρίσκεται στην βάση.
Η τσέργα ήταν ιδιαίτερα χρονοβόρα εξαιτίας της προσθήκης φλόκων.
Με τον ίδιο τρόπο,υφαίνονταν και τα κουρέλια,αλλά το νήμα,το κουρελόγνεμα,ήταν από βαμβακερό ύφασμα,(μερικοί έκοβαν και ρούχα παλιά σε ενός εκατοστού,λωρίδες.)
Άλλο ένα υφαντό είναι και το σάισμα.
Το ξάσιμο του τράγιου μαλλιού,ήταν πιο δύσκολο.Με την βοήθεια 3 εως πέντε κλωστών,στερεωμένες σε 2  πέτρες ,χτύπαγαν το στημόνι,(=νήμα)με δύναμη.
Έτσι το τραγόμαλλο αφράταινε και γινόταν τουλούπα,πιο άγρια από την πρόβεια.
Η τουλούπα,αυτή γνέθονταν , σε νήμα.
Με τον ίδιο τρόπο,έφτιαχναν και τις κάπες.
Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 η υφαντική τέχνη,σταμάτησε.
Οι αργαλειοί,πλέον,κοσμούν λαογραφικά μουσεία ή έχουν αραχνιάσει ,σκονισμένοι στα κατώγια ή τις αποθήκες- αν δεν έγιναν προσάναμμα για το τζάκι).
Η τέχνη αυτή σταμάτησε,γιατί στη ζωή μας μπήκαν οι πρακτικές,συνθετικές μοκέτες.
Τα μάλλινα,που τόσο κόπο,έκαναν για μας ,οι μανάδες μας, πλήρωναν κιόλας για να συμπληρώσουν την προίκα μας,γέμισαν τα κελιά των μοναστηριών ή τα πήραν πίσω,προκειμένου να τα γλυτώσουν από τη χωματερή.
Δεν αντιλέγω ….ωραιότατα είναι τα υφαντά…τα χρωματά τους ξαναζωντανεύουν με το πλύσιμο,πλένονται πιο εύκολα,στεγνώνουν πιο γρήγορα,δεν λερώνουν εύκολα..είναι πιο υγιεινά,οι παιδίατροι δεν έχουν την ίδια γνώμη…
Τότε γιατί; με τόσα πλεονεκτήματα,γιατί δεν τα θέλουν οι νέες;
Για καθαρά πρακτικούς λόγους.
Ο χόρτινη σκούπα καταργήθηκε και η ηλεκτρική τα ξεστρώνει…μαζεύονται εκτός κι αν πατάνε τις άκρες τους βαριά αντικείμενα.

Πολλά σπίτια ακόμα στρώνονται,με υφαντά.
Αν και τελευταία…,βλέπουμε με άλλο μάτι,τα μάλλινα στρωσίδια.
Αν για υπόστρωμα,μπει συνθετική μοκέτα,τότε,με το σκούπισμα,μένουν στη θέση τους και δεν περνάει σκόνη.
Και τώρα που το ξανασκέφτομαι ,λέω, όταν πάω για ψώνια ,αντί για τσάντα να πάρω…υφαντό σακούλι!!!